PATAGONIA - Patagonia6: Glossed version

Click the play button to hear this conversation.
Download the audio.
View the CHAT file. (To download, right-click and choose Save Link As.)

The first line below shows each utterance in the file as transcribed, containing pause and expression markers. The second line gives the manual gloss (Siarad) or a words-only version of the utterance (Patagonia, Miami), with the automatic gloss in a popup when moving your mouse over the words. The third line gives an English rendition of the utterance.

For ease of reading, language tags have been replaced with superscripts: C = @s:cym (Welsh), E = @s:eng (English), S = @s:spa (Spanish), CE = @s:cym&eng (Welsh and English), CS = @s:cym&spa (Welsh and Spanish), SE = @s:spa&eng (Spanish and English).

1CRLar ffarm PantglasCS .
  aron.PREP ffarmfarm.N.F.SG Pantglasname .
  on Pantglas farm
2SAR+< ie .
  ieyes.ADV .
  yes
3SARhuhCS ?
  huhunk ?
  
4CRLyn PantglasCS oedd yr ffarm (y)ma ?
  ynin.PREP Pantglasname oeddbe.V.3S.IMPERF yrthe.DET.DEF ffarmfarm.N.F.SG ymahere.ADV ?
  was it in Pantglas, this farm?
5SAR+< yn PantglasCS .
  ynin.PREP Pantglasname .
  in Pantglas
6SARia .
  iayes.ADV .
  yes
7CRL+< mmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
8SARffarm PantglasCS lle mae capel PantglasCS .
  ffarmfarm.N.F.SG Pantglasname llewhere.INT maebe.V.3S.PRES capelchapel.N.M.SG Pantglasname .
  Pantglas farm where Pantglas chapel is
9CRL+< dyna lle mae o .
  dynathat_is.ADV llewhere.INT maebe.V.3S.PRES ohe.PRON.M.3S .
  that's where it is
10SARti (y)n mynd lawr jyst <yn ddim> [?] .
  tiyou.PRON.2S ynPRT myndgo.V.INFIN lawrdown.ADV jystjust.ADV ynPRT ddimnot.ADV+SM.[or].nothing.N.M.SG+SM .
  you go down in just no time
11CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
12SARdim_ond Rhodri_JonesCS a (e)i wraig sy (y)n perthyn i (y)r capel (y)na rŵan .
  dim_ondonly.ADV Rhodri_Jonesname aand.CONJ eihis.ADJ.POSS.M.3S wraigwife.N.F.SG+SM sybe.V.3S.PRES.REL ynPRT perthynbelong.V.INFIN ito.PREP yrthe.DET.DEF capelchapel.N.M.SG ynathere.ADV rŵannow.ADV .
  only Rhodri Jones and his wife belong to that chapel now
13CRL+< mm (.) ia .
  mmmm.IM iayes.ADV .
  mm, yes
14SARar_ôl colli AledCS (.) dan ni (we)di colli (y)r cwbwl .
  ar_ôlafter.PREP collilose.V.INFIN Aledname danbe.V.1P.PRES niwe.PRON.1P wediafter.PREP collilose.V.INFIN yrthe.DET.DEF cwbwlall.ADJ .
  after losing Aled we've lost them all
15CRL+< mmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
16CRLia .
  iayes.ADV .
  yes
17SARAled_JonesCS .
  Aled_Jonesname .
  
18CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
19SARac wedyn (..) amser <felly (y)n_ôl> [?] oedd capten HumphreysCS (y)ma (..) a (e)i deulu .
  acand.CONJ wedynafterwards.ADV amsertime.N.M.SG fellyso.ADV yn_ôlback.ADV oeddbe.V.3S.IMPERF captencaptain.N.M.SG Humphreysname ymahere.ADV aand.CONJ eihis.ADJ.POSS.M.3S deulufamily.N.M.SG+SM .
  and then, back round that time captain Humphreys was here, and his family
20CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
21SARa fyntau ar ffarm ochr isa lle mae (y)r ysgol .
  aand.CONJ fyntauhe.PRON.EMPH.M.3S aron.PREP ffarmfarm.N.F.SG ochrside.N.F.SG isalowest.ADJ llewhere.INT maebe.V.3S.PRES yrthe.DET.DEF ysgolschool.N.F.SG .
  and he was on the farm on the lower side where the school is
22SARysgol ddyddiol amser hynny .
  ysgolschool.N.F.SG ddyddioldaily.ADJ+SM amsertime.N.M.SG hynnythat.ADJ.DEM.SP .
  a day school back then
23CRL+< mmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
24SARgawson ni ddim mynd mawr o ddim (y)na .
  gawsonget.V.3P.PAST+SM niwe.PRON.1P ddimnot.ADV+SM myndgo.V.INFIN mawrbig.ADJ oof.PREP ddimnothing.N.M.SG+SM ynathere.ADV .
  we hardly ever got to go there
25SARac oedd o a nain (.) EdwardsCS (.) a ryw ddyn na chofies i erioed mo ei enw fo (..) yn mynd yn y cwch ar i (y)r lle .
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S aand.CONJ naingrandmother.N.F.SG Edwardsname aand.CONJ rywsome.PREQ+SM ddynman.N.M.SG+SM nawho_not.PRON.REL.NEG chofiesremember.V.1S.PAST+AM iI.PRON.1S erioednever.ADV monot.ADV eihis.ADJ.POSS.M.3S enwname.N.M.SG fohe.PRON.M.3S ynPRT myndgo.V.INFIN ynin.PREP ythe.DET.DEF cwchboat.N.M.SG aron.PREP ito.PREP yrthe.DET.DEF lleplace.N.M.SG .
  and he and granny Edwards and some man whose name I never remembered used to go to the place by boat
26SARachos oedd y dŵr yn un môr o ddŵr .
  achosbecause.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ythe.DET.DEF dŵrwater.N.M.SG ynPRT unone.NUM môrsea.N.M.SG oof.PREP ddŵrwater.N.M.SG+SM .
  because the water was one ocean of water
27CRL+< mm (...) ie .
  mmmm.IM ieyes.ADV .
  mmm, yes
28SARa capten HumphreysCS yn deud wrth nain +"/.
  aand.CONJ captencaptain.N.M.SG Humphreysname ynPRT deudsay.V.INFIN wrthby.PREP naingrandmother.N.F.SG .
  and captain Humphreys would say to granny:
29SAR+" dyna (y)r unig boncyn sy yn y golwg ar y &h ffarm chi .
  dynathat_is.ADV yrthe.DET.DEF unigonly.PREQ boncynhillock.N.M.SG+SM sybe.V.3S.PRES.REL ynin.PREP ythe.DET.DEF golwgview.N.F.SG aron.PREP ythe.DET.DEF ffarmfarm.N.F.SG chiyou.PRON.2P .
  that's the only rising ground to be seen on your farm
30SAR+" yr arglwydd a (e)i piau .
  yrthe.DET.DEF arglwyddlord.N.M.SG awho.PRON.REL eiher.ADJ.POSS.F.3S.[or].his.ADJ.POSS.M.3S.[or].go.V.2S.PRES piauown.V.INFIN .
  it belongs to the Lord
31SARmeddai +".
  meddaisay.V.3S.IMPERF .
  he said
32SARa mi roth o (y)r tir yna iddyn nhw .
  aand.CONJ miPRT.AFF rothgive.V.3S.PAST oof.PREP yrthe.DET.DEF tirland.N.M.SG ynathere.ADV iddynto_them.PREP+PRON.3P nhwthey.PRON.3P .
  and he gave them that land
33CRL+< hym +...
  hymhmm.IM .
  
34CRLhym +...
  hymhmm.IM .
  
35SARa mae (we)di roi yr telerau roth Meirug_JonesCS ar bapur i fi .
  aand.CONJ maebe.V.3S.PRES wediafter.PREP roigive.V.INFIN+SM yrthe.DET.DEF telerauterms.N.M.PL rothgive.V.3S.PAST Meirug_Jonesname aron.PREP bapurpaper.N.M.SG+SM ito.PREP fiI.PRON.1S+SM .
  and he's put the terms that Meirug Jones gave on paper for me
36SARa (y)r telerau +...
  aand.CONJ yrthe.DET.DEF telerauterms.N.M.PL .
  and the terms...
37CRLia .
  iayes.ADV .
  yes
38SARtasai ryw sectau yn trio hawlio (y)r capel .
  tasaibe.V.3S.PLUPERF.HYP rywsome.PREQ+SM sectausect.N.F.PL ynPRT triotry.V.INFIN hawlioclaim.V.INFIN yrthe.DET.DEF capelchapel.N.M.SG .
  if any sects tried to claim the chapel
39CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
40SARoedd hwnna yn cael ei dynnu o fan (y)na i fynd i rywle yn ymyl (.) i (y)r un mantais .
  oeddbe.V.3S.IMPERF hwnnathat.PRON.DEM.M.SG ynPRT caelget.V.INFIN eihis.ADJ.POSS.M.3S dynnudraw.V.INFIN+SM ohe.PRON.M.3S fanplace.N.MF.SG+SM ynathere.ADV ito.PREP fyndgo.V.INFIN+SM ito.PREP rywlesomewhere.N.M.SG+SM ynin.PREP ymyledge.N.F.SG ito.PREP yrthe.DET.DEF unone.NUM mantaisadvantage.N.F.SG .
  that would be taken from there to go to somewhere next to it, to the same advantage
41CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
42CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
43SARac um +...
  acand.CONJ umum.IM .
  and um...
44SARac ar_ôl (hy)nny (.) mi oedd mam farw pan ni (y)n fach .
  acand.CONJ ar_ôlafter.PREP hynnythat.PRON.DEM.SP miPRT.AFF oeddbe.V.3S.IMPERF mammother.N.F.SG farwdie.V.INFIN+SM panwhen.CONJ niwe.PRON.1P ynPRT fachsmall.ADJ+SM .
  and after that, Mum was dead when we were little
45SARac oedden ni (y)n byw fan hyn ar y ffarm erbyn hyn .
  acand.CONJ oeddenbe.V.1P.IMPERF niwe.PRON.1P ynPRT bywlive.V.INFIN fanplace.N.MF.SG+SM hynthis.ADJ.DEM.SP aron.PREP ythe.DET.DEF ffarmfarm.N.F.SG erbynby.PREP hynthis.PRON.DEM.SP .
  and we were living here on the farm by this time
46SARmi o(edde)n nhw (y)n reit hir cyn dod [//] gallu dod i (y)r ffermydd .
  miPRT.AFF oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT reitquite.ADV hirlong.ADJ cynbefore.PREP dodcome.V.INFIN gallube_able.V.INFIN dodcome.V.INFIN ito.PREP yrthe.DET.DEF ffermyddfarms.N.F.PL .
  they took a very long time before being able to come to the farms
47SARa (y)r chwiorydd eraill yn [//] ar yr un ffarm a un brawd .
  aand.CONJ yrthe.DET.DEF chwioryddsisters.N.F.PL eraillothers.PRON ynPRT aron.PREP yrthe.DET.DEF unone.NUM ffarmfarm.N.F.SG aand.CONJ unone.NUM brawdbrother.N.M.SG .
  and the other sisters were on the same farm, and one brother
48SARDafydd_EdwardsCS oedd ei enw fo .
  Dafydd_Edwardsname oeddbe.V.3S.IMPERF eihis.ADJ.POSS.M.3S enwname.N.M.SG fohe.PRON.M.3S .
  Dafydd Edwards was his name
49SARy saer oedden nhw (y)n galw wrtho wrth ei grefft .
  ythe.DET.DEF saercarpenter.N.M.SG oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT galwcall.V.INFIN wrthoto_him.PREP+PRON.M.3S wrthby.PREP eihis.ADJ.POSS.M.3S greffthandicraft.N.F.SG+SM .
  they used to call him the mason, after his craft
50SARa SiwanCS oedd yr un fach ond oedd yn faban .
  aand.CONJ Siwanname oeddbe.V.3S.IMPERF yrthe.DET.DEF unone.NUM fachsmall.ADJ+SM ondbut.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ynPRT fabanbaby.N.M.SG+SM .
  and Siwan was the little one who was a baby
51SARac erbyn hyn oedd (y)na fodryb i ni (y)n chwaer i nain EdwardsCS (we)di bod yma am dro .
  acand.CONJ erbynby.PREP hynthis.PRON.DEM.SP oeddbe.V.3S.IMPERF ynathere.ADV fodrybaunt.N.F.SG+SM ito.PREP niwe.PRON.1P ynPRT chwaersister.N.F.SG ito.PREP naingrandmother.N.F.SG Edwardsname wediafter.PREP bodbe.V.INFIN ymahere.ADV amfor.PREP droturn.N.M.SG+SM .
  and by this time there was an aunt of ours, a sister of granny Edwards, who'd been here a while
52SARac oedd un chwaer bach i mam (.) â ryw (y)chydig o ddiffyg arni hi welsoch chi ar ei meddwl hi .
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF unone.NUM chwaersister.N.F.SG bachsmall.ADJ ito.PREP mammother.N.F.SG âwith.PREP rywsome.PREQ+SM ychydiga_little.QUAN oof.PREP ddiffyglack.N.M.SG+SM arnion_her.PREP+PRON.F.3S hishe.PRON.F.3S welsochsee.V.2P.PAST+SM chiyou.PRON.2P aron.PREP eiher.ADJ.POSS.F.3S meddwlthink.V.INFIN hishe.PRON.F.3S .
  and Mum had a little sister with a slight defect, you see, mentally
53CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
54CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
55SARa mi aeth hi â honno ffwrdd i (y)r hen wlad efo hi .
  aand.CONJ miPRT.AFF aethgo.V.3S.PAST hishe.PRON.F.3S âwith.PREP honnothat.PRON.DEM.F.SG ffwrddway.N.M.SG ito.PREP yrthe.DET.DEF henold.ADJ wladcountry.N.F.SG+SM efowith.PREP hishe.PRON.F.3S .
  and she took her awayto the old country with her
56SAREleriCS oedd ei enw hi .
  Eleriname oeddbe.V.3S.IMPERF eiher.ADJ.POSS.F.3S enwname.N.M.SG hishe.PRON.F.3S .
  Eleri was her name
57CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
58SARa wedyn dim_ond mam o(edd) yn sefyll .
  aand.CONJ wedynafterwards.ADV dim_ondonly.ADV mammother.N.F.SG oeddbe.V.3S.IMPERF ynPRT sefyllstand.V.INFIN .
  and then only Mum was standing
59SARa wedyn (ddi)m yn hir ar_ôl uh (..) uh (.) sefyll yn weddw (.) mi wnaeth nain EdwardsCS briodi efo ryw ddyn yn dod ar ei dro .
  aand.CONJ wedynafterwards.ADV ddimnot.ADV+SM ynPRT hirlong.ADJ ar_ôlafter.PREP uher.IM uher.IM sefyllstand.V.INFIN ynPRT weddwwidowed.ADJ+SM miPRT.AFF wnaethdo.V.3S.PAST+SM naingrandmother.N.F.SG Edwardsname briodimarry.V.INFIN+SM efowith.PREP rywsome.PREQ+SM ddynman.N.M.SG+SM ynPRT dodcome.V.INFIN aron.PREP eihis.ADJ.POSS.M.3S droturn.N.M.SG+SM .
  and then not long after being widowed, granny Edwards married some man who came along
60SARmae ryw salwch twp yn ein teulu ni .
  maebe.V.3S.PRES rywsome.PREQ+SM salwchillness.N.M.SG twpstupid.ADJ ynPRT einour.ADJ.POSS.1P teulufamily.N.M.SG niwe.PRON.1P .
  there's some stupid disease in our family
61CRL&=laugh .
  .
  
62SARbarod i helpu hwn a (y)r llall a dan ni heb ddim .
  barodready.ADJ+SM ito.PREP helpuhelp.V.INFIN hwnthis.PRON.DEM.M.SG aand.CONJ yrthe.DET.DEF llallother.PRON aand.CONJ danbe.V.1P.PRES niwe.PRON.1P hebwithout.PREP ddimnothing.N.M.SG+SM .
  ready to help this or the other person, and we haven't a thing
63CRL&=laugh .
  .
  
64SARac oedd ryw ddynes yn deud wrtha i +//.
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF rywsome.PREQ+SM ddyneswoman.N.F.SG+SM ynPRT deudsay.V.INFIN wrthato_me.PREP+PRON.1S iI.PRON.1S .
  and some woman told me...
65SARcenhades oedd hi +"/.
  cenhadesmissionary.N.F.SG oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S .
  she was a missionary
66CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
67SARos fydd gyda chi rywdro rywbeth i helpu rywrai peidiwch â roi pob peth a sefyll at ddim .
  osif.CONJ fyddbe.V.3S.FUT+SM gydawith.PREP chiyou.PRON.2P rywdrosome_time.ADV+SM rywbethsomething.N.M.SG+SM ito.PREP helpuhelp.V.INFIN rywraisome_people.PRON+SM peidiwchstop.V.2P.IMPER âwith.PREP roigive.V.INFIN+SM pobeach.PREQ peththing.N.M.SG aand.CONJ sefyllstand.V.INFIN atto.PREP ddimnothing.N.M.SG+SM .
  if ever you have something to help some people, don't give everything and stand for anything
68CRL+< xxx .
  .
  
69CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
70CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
71SARachos xxx peidiwch â mynd at rei dach chi wedi roi help iddyn nhw .
  achosbecause.CONJ peidiwchstop.V.2P.IMPER âwith.PREP myndgo.V.INFIN atto.PREP reisome.PRON+SM dachbe.V.2P.PRES chiyou.PRON.2P wediafter.PREP roigive.V.INFIN+SM helphelp.N.SG iddynto_them.PREP+PRON.3P nhwthey.PRON.3P .
  because [...] don't go to those to whom you have given help
72CRL&=laugh .
  .
  
73SARchewch chi ddim .
  chewchget.V.2P.PRES+AM chiyou.PRON.2P ddimnot.ADV+SM .
  you can't
74CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
75SARac mae hwnna mae (y)n dramp .
  acand.CONJ maebe.V.3S.PRES hwnnathat.PRON.DEM.M.SG maebe.V.3S.PRES ynPRT dramptramp.N.M.SG+SM .
  and him, he's a tramp
76SARoedd o (y)n dod o (y)r xxx Porth_MadrynCS ar ei draed a neb yn rhoi lle iddo .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT dodcome.V.INFIN oof.PREP yrthe.DET.DEF Porth_Madrynname aron.PREP eihis.ADJ.POSS.M.3S draedfeet.N.MF.SG+SM aand.CONJ nebanyone.PRON ynPRT rhoigive.V.INFIN llewhere.INT iddoto_him.PREP+PRON.M.3S .
  he came from the [...] Puerto Madryn on foot and nobody gave him a place
77SARdyn mawr cryf .
  dynman.N.M.SG mawrbig.ADJ cryfstrong.ADJ .
  a big strong man
78CRL+< mmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
79CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
80SARdyn morwr .
  dynman.N.M.SG morwrsailor.N.M.SG .
  a sailor man
81SARdyn ymladd .
  dynman.N.M.SG ymladdfight.V.INFIN .
  a fighting man
82CRL+< xxx .
  .
  
83SARuh Fabio_GonzálezCS oedd ei enw fo .
  uher.IM Fabio_Gonzálezname oeddbe.V.3S.IMPERF eihis.ADJ.POSS.M.3S enwname.N.M.SG fohe.PRON.M.3S .
  Fabio Gonzales was his name
84CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
85SARac oedd gyda fo ddim un iaith .
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF gydawith.PREP fohe.PRON.M.3S ddimnot.ADV+SM unone.NUM iaithlanguage.N.F.SG .
  and he didn't have any language
86SARoedd o (y)n gallu Saesneg yn iawn .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT gallube_able.V.INFIN SaesnegEnglish.N.F.SG ynPRT iawnOK.ADV .
  he could speak English ok
87SARond dw i (ddi)m yn gwybod am be oedd o (y)n siarad .
  ondbut.CONJ dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ddimnot.ADV+SM ynPRT gwybodknow.V.INFIN amfor.PREP bewhat.INT oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT siaradtalk.V.INFIN .
  but I don't know what he was talking about
88SARa ddysgodd dipyn o Gymraeg .
  aand.CONJ ddysgoddteach.V.3S.PAST+SM dipynlittle_bit.N.M.SG+SM oof.PREP GymraegWelsh.N.F.SG+SM .
  and he learned a little Welsh
89SARond oedd o (y)n cymysgu (y)chydig o Gymraeg a (y)chydig o (y)r Sbanish a ryw bethau .
  ondbut.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT cymysgumix.V.INFIN ychydiga_little.QUAN oof.PREP GymraegWelsh.N.F.SG+SM aand.CONJ ychydiga_little.QUAN oof.PREP yrthe.DET.DEF SbanishSpanish.N.F.SG aand.CONJ rywsome.PREQ+SM bethauthings.N.M.PL+SM .
  but he would mix a little Welsh and a little Spanish and things
90SARa oedd o (y)n gweithio ar ffarm erbyn hyn .
  aand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT gweithiowork.V.INFIN aron.PREP ffarmfarm.N.F.SG erbynby.PREP hynthis.PRON.DEM.SP .
  and he was working on a farm by this time
91SARxxx yn y lle oedd o (y)n sefyll .
  ynin.PREP ythe.DET.DEF lleplace.N.M.SG oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT sefyllstand.V.INFIN .
  [...] in the place where he stood
92CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
93CRLa wnaethon nhw deall <heb y> [/] heb y iaith ?
  aand.CONJ wnaethondo.V.3P.PAST+SM nhwthey.PRON.3P deallunderstand.V.INFIN hebwithout.PREP ythe.DET.DEF hebwithout.PREP ythe.DET.DEF iaithlanguage.N.F.SG ?
  and did they understand without the language?
94CRLxxx wnaeson nhw deall xxx .
  wnaesondo.V.3P.PAST+SM nhwthey.PRON.3P deallunderstand.V.INFIN .
  [...] they understood [...]
95SARbe ?
  bewhat.INT ?
  what?
96CRLbod [///] wnaeson nhw dod i deall <rhwng y> [/] rhwng y dau ?
  bodbe.V.INFIN wnaesondo.V.3P.PAST+SM nhwthey.PRON.3P dodcome.V.INFIN ito.PREP deallunderstand.V.INFIN rhwngbetween.PREP ythe.DET.DEF rhwngbetween.PREP ythe.DET.DEF dautwo.NUM.M ?
  did they come to understand each other?
97CRLachos oedd (y)na dim Cymraeg efo fo .
  achosbecause.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ynathere.ADV dimnot.ADV CymraegWelsh.N.F.SG efowith.PREP fohe.PRON.M.3S .
  because he had no Welsh
98CRLond oedden nhw dod i deall &=laugh ?
  ondbut.CONJ oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P dodcome.V.INFIN ito.PREP deallunderstand.V.INFIN ?
  but did they come to understand?
99SAR+< (yn)dy yndy .
  yndybe.V.3S.PRES.EMPH yndybe.V.3S.PRES.EMPH .
  it is, yes
100SARa mae (y)na y ffordd oedd yr hen Gymry yn deall efo (y)r Indiaid .
  aand.CONJ maebe.V.3S.PRES ynathere.ADV ythe.DET.DEF fforddway.N.F.SG oeddbe.V.3S.IMPERF yrthe.DET.DEF henold.ADJ GymryWelsh_people.N.M.PL+SM ynPRT deallunderstand.V.INFIN efowith.PREP yrthe.DET.DEF Indiaidname .
  and there's the way the old Welsh people used to understand the Indians
101CRLwel wn i ddim achos oedd yr Indiaid ddim siarad Cymraeg .
  welwell.IM wnknow.V.1S.PRES+SM iI.PRON.1S ddimnot.ADV+SM achosbecause.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF yrthe.DET.DEF Indiaidname ddimnot.ADV+SM siaradtalk.V.INFIN CymraegWelsh.N.F.SG .
  well, I don't know, because the Indians didn't speak Welsh
102SAR+< xxx siarad efo nhw .
  siaradtalk.V.2S.IMPER efowith.PREP nhwthey.PRON.3P .
  [...] talking with them
103CRLrho i y hanes hwn iddych chi .
  rhogive.V.2S.IMPER ito.PREP.[or].I.PRON.1S ythe.DET.DEF hanesstory.N.M.SG hwnthis.ADJ.DEM.M.SG iddychto_you.PREP+PRON.2P chiyou.PRON.2P .
  I'll give you this story
104SARawn ni (y)n_ôl at yr xxx +//.
  awngo.V.1P.PRES niwe.PRON.1P yn_ôlback.ADV atto.PREP yrthe.DET.DEF .
  we'll go back to the [...]...
105SARdw i yn [?] licio hanes yr Indiaid .
  dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ynPRT liciolike.V.INFIN hanesstory.N.M.SG yrthe.DET.DEF Indiaidname .
  I do like the story of the Indians
106CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
107SARa (.) xxx efo ei ddwy ferch .
  aand.CONJ efowith.PREP eihis.ADJ.POSS.M.3S ddwytwo.NUM.F+SM ferchgirl.N.F.SG+SM .
  and [...] with her two daughters
108CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
109SAR+< wel dwy ferch ardderchog o wragedd y(dyn) nhw .
  welwell.IM dwytwo.NUM.F ferchgirl.N.F.SG+SM ardderchogexcellent.ADJ oof.PREP wrageddwives.N.F.PL+SM ydynbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P .
  well, two daughters who are excellent wives
110CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
111SARbriododd un efo Trefor_Abraham_HuwsCS .
  briododdmarry.V.3S.PAST+SM unone.NUM efowith.PREP Trefor_Abraham_Huwsname .
  one married Trefor Abraham Huws
112CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
113SARa un uh (.) o (y)r plant ydy HeulwenCS (.) mam xxx +//.
  aand.CONJ unone.NUM uher.IM oof.PREP yrthe.DET.DEF plantchild.N.M.PL ydybe.V.3S.PRES Heulwenname mammother.N.F.SG .
  and one of the children is Heulwen, mother of [...]...
114SARbe (y)dy enw (y)r hogan (y)na ?
  bewhat.INT ydybe.V.3S.PRES enwname.N.M.SG yrthe.DET.DEF hogangirl.N.F.SG ynathere.ADV ?
  what's that girl called?
115CRL+< ElizabethCS .
  Elizabethname .
  
116SARReginaCS o xxx .
  Reginaname oof.PREP .
  Regina, from [...]
117CRL+< ahCS ReginaCS .
  ahah.IM Reginaname .
  
118CRLahCS xxx .
  ahah.IM .
  
119SAR+< a dw i (we)di roi hanes uh teulu ni i DylanCS mewn llythyr tipyn (y)n_ôl .
  aand.CONJ dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S wediafter.PREP roigive.V.INFIN+SM hanesstory.N.M.SG uher.IM teulufamily.N.M.SG niwe.PRON.1P ito.PREP Dylanname mewnin.PREP llythyrletter.N.M.SG tipynlittle_bit.N.M.SG yn_ôlback.ADV .
  and I've given the history of our family to Dylan in a letter a while back
120CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
121SARac oedd o (y)n falch iawn .
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT falchproud.ADJ+SM iawnvery.ADV .
  and he was very pleased
122SARachos mae ei frawd o wrthi (y)n casglu hanes ers blynyddoedd .
  achosbecause.CONJ maebe.V.3S.PRES eihis.ADJ.POSS.M.3S frawdbrother.N.M.SG+SM ohe.PRON.M.3S wrthito_her.PREP+PRON.F.3S ynPRT casglucollect.V.INFIN hanesstory.N.M.SG erssince.PREP blynyddoeddyears.N.F.PL .
  because his brother had been busy gathering history for years
123CRL+< ia .
  iayes.ADV .
  yes
124CRLohCS da iawn .
  ohoh.IM dagood.ADJ iawnvery.ADV .
  oh, very good
125CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
126SARa (dy)na fo mi gadawa i o fan (y)na .
  aand.CONJ dynathat_is.ADV fohe.PRON.M.3S miPRT.AFF gadawaleave.V.3S.PRES ito.PREP.[or].I.PRON.1S oof.PREP fanplace.N.MF.SG+SM ynathere.ADV .
  and that's it, he left from there
127CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
128SARa oedd raid i ni priodi .
  aand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF raidnecessity.N.M.SG+SM ito.PREP niwe.PRON.1P priodimarry.V.INFIN .
  and we had to get married
129SARac oedden nhw yn byw ar yr un ffarm .
  acand.CONJ oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT bywlive.V.INFIN aron.PREP yrthe.DET.DEF unone.NUM ffarmfarm.N.F.SG .
  and they lived on the same farm
130SARac yn bobl gymwynasgar .
  acand.CONJ ynPRT boblpeople.N.F.SG+SM gymwynasgarkind.ADJ+SM .
  and were very obliging people
131SARond mi farwodd mam .
  ondbut.CONJ miPRT.AFF farwodddie.V.3S.PAST+SM mammother.N.F.SG .
  but mother died
132CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
133SARac oedd dada ddim yn gyrru ni i (y)r ysgol .
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF dadaDaddy.N.M.SG ddimnot.ADV+SM ynPRT gyrrudrive.V.INFIN niwe.PRON.1P ito.PREP yrthe.DET.DEF ysgolschool.N.F.SG .
  and Dad didn't drive us to school
134CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
135SARa chaeson ddim un ohonon ni orffen yr ysgol yn iawn .
  aand.CONJ chaesonget.V.1P.PAST+AM ddimnot.ADV+SM unone.NUM ohononfrom_us.PREP+PRON.1P niwe.PRON.1P orffencomplete.V.INFIN+SM yrthe.DET.DEF ysgolschool.N.F.SG ynPRT iawnOK.ADV .
  and not one of us got to finish school properly
136CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
137SARdebyg i blant Tecwyn_EdwardsCS mam a tad &m HelenCS a rheina .
  debygsimilar.ADJ+SM ito.PREP blantchild.N.M.PL+SM Tecwyn_Edwardsname mammother.N.F.SG aand.CONJ tadfather.N.M.SG Helenname aand.CONJ rheinathose.PRON .
  similar to Tecwyn Edwards' children, mother and father of Helen and those
138SARcaeson nhw ddim mynd i (y)r ysgol na chapel .
  caesonget.V.1P.PAST nhwthey.PRON.3P ddimnot.ADV+SM myndgo.V.INFIN ito.PREP yrthe.DET.DEF ysgolschool.N.F.SG na(n)or.CONJ chapelchapel.N.M.SG+AM .
  they didn't get to go to school or chapel
139CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
140SARa dysgu Lladin a Groeg yn y tŷ beirdd .
  aand.CONJ dysguteach.V.INFIN LladinLatin.N.F.SG aand.CONJ GroegGreek.N.F.SG ynin.PREP ythe.DET.DEF house.N.M.SG beirddpoets.N.M.PL .
  and learnt Latin and Greek in the poets' house
141SARrheini y ddau hynny .
  rheinithose.PRON ythe.DET.DEF ddautwo.NUM.M+SM hynnythat.PRON.DEM.SP .
  those, those two
142CRLia .
  iayes.ADV .
  yes
143SARdyn twp oedd o .
  dynman.N.M.SG twpstupid.ADJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S .
  he was a stupid man
144SARachos dyn xxx yn byw ar_wahân oedd o .
  achosbecause.CONJ dynman.N.M.SG ynPRT bywlive.V.INFIN ar_wahânseparate.ADV oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S .
  because he was a man [...] living separately
145CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
146SARac um (..) dan ni (ddi)m gwybod fawr o hanes gwraig Tecwyn_EdwardsCS .
  acand.CONJ umum.IM danbe.V.1P.PRES niwe.PRON.1P ddimnot.ADV+SM gwybodknow.V.INFIN fawrbig.ADJ+SM oof.PREP hanesstory.N.M.SG gwraigwife.N.F.SG Tecwyn_Edwardsname .
  and um, we don't know much of Tecwyn Edwards' wife's story
147SAR(d)im_ond mai newydd xxx yn ddiweddar mewn llythyr o DylanCS ges i wybod mai (.) un o dras yr Indiaid oedd hi .
  dim_ondonly.ADV maithat_it_is.CONJ.FOCUS newyddnew.ADJ ynPRT ddiweddarrecent.ADJ+SM mewnin.PREP llythyrletter.N.M.SG ofrom.PREP Dylanname gesget.V.1S.PAST+SM iI.PRON.1S wybodknow.V.INFIN+SM maithat_it_is.CONJ.FOCUS unone.NUM oof.PREP draskin.N.F.SG+SM yrthe.DET.DEF Indiaidname oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S .
  only that just [...] recently in a letter from Dylan did I find out that she was from the race of the Indians
148CRLahCS ia ?
  ahah.IM iayes.ADV ?
  oh yes?
149SARxxx oedd o (ddi)m (y)n briod chwaith .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ddimnot.ADV+SM ynPRT briodproper.ADJ+SM chwaithneither.ADV .
  [...] he wasn't married either
150CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
151SARdyn rhyfedd oedd o .
  dynman.N.M.SG rhyfeddstrange.ADJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S .
  he was a strange man
152CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
153CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
154SARwel awn ni (y)n_ôl at yr Indiaid .
  welwell.IM awngo.V.1P.PRES niwe.PRON.1P yn_ôlback.ADV atto.PREP yrthe.DET.DEF Indiaidname .
  well, we'll go back to the Indians
155CRL&=laugh .
  .
  
156SARdw i (ddi)m yn meddwl am (r)heina .
  dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ddimnot.ADV+SM ynPRT meddwlthink.V.INFIN amfor.PREP rheinathose.PRON .
  I don't think about them
157SARbuon ni (y)n lwcus mai (y)r TehuelchesCS ddoth lawr .
  buonbe.V.3P.PAST niwe.PRON.1P ynPRT lwcuslucky.ADJ maithat_it_is.CONJ.FOCUS yrthe.DET.DEF Tehuelchesname ddothcome.V.3S.PAST+SM lawrdown.ADV .
  we were lucky that it was the Tehuelches who came down
158CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
159CRLia .
  iayes.ADV .
  yes
160SARachos y rhai tawel oedden nhw .
  achosbecause.CONJ ythe.DET.DEF rhaisome.PRON tawelquiet.ADJ oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P .
  because they were the quiet ones
161CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
162SARpwy oedd yn ffrind i (y)r daith ?
  pwywho.PRON oeddbe.V.3S.IMPERF ynPRT ffrindfriend.N.M.SG ito.PREP yrthe.DET.DEF daithjourney.N.F.SG+SM ?
  who was a friend of the journey
163CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
164SARynde ?
  yndeisn't_it.IM ?
  eh?
165SARpwy ond Duw ?
  pwywho.PRON ondbut.CONJ Duwname ?
  who but God?
166SARmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
167SARachos tasai (y)r lleill (we)di dod +//.
  achosbecause.CONJ tasaibe.V.3S.PLUPERF.HYP yrthe.DET.DEF lleillothers.PRON wediafter.PREP dodcome.V.INFIN .
  because if the others had come...
168SARoedd y lleill isio cael lladd yr Indiaid a isio yr TehuelchesCS i joinio efo nhw .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ythe.DET.DEF lleillothers.PRON isiowant.N.M.SG caelget.V.INFIN lladdkill.V.INFIN yrthe.DET.DEF Indiaidname aand.CONJ isiowant.N.M.SG yrthe.DET.DEF Tehuelchesname ito.PREP joiniojoin.V.INFIN efowith.PREP nhwthey.PRON.3P .
  the others wanted to be able to kill the Indians, and wanted the Tehuelches to join with them
169CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
170CRLtegell .
  tegellkettle.N.M.SG .
  kettle
171SARac uh +...
  acand.CONJ uher.IM .
  and, er...
172SARbe sy ?
  bewhat.INT sybe.V.3S.PRES.REL ?
  what's up?
173CRLna tegell .
  nano.ADV tegellkettle.N.M.SG .
  no, kettle
174CRLmae e [/] mae +/.
  maebe.V.3S.PRES ehe.PRON.M.3S maebe.V.3S.PRES .
  it's...
175SARjoinio efo nhw .
  joiniojoin.V.INFIN efowith.PREP nhwthey.PRON.3P .
  join with them
176SARond wnaeson nhw +"/.
  ondbut.CONJ wnaesondo.V.3P.PAST+SM nhwthey.PRON.3P .
  but they [said]...
177SAR+" na peidiwch chi ymosod nhw .
  nano.ADV peidiwchstop.V.2P.IMPER chiyou.PRON.2P ymosodattack.V.INFIN nhwthey.PRON.3P .
  no, don't fight them
178SAR+" xxx .
  .
  
179SAR+" maen nhw (y)n ffrindiau efo ni .
  maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ynPRT ffrindiaufriends.N.M.PL efowith.PREP niwe.PRON.1P .
  they're friends with us
180CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
181CRLia .
  iayes.ADV .
  yes
182SARachos oedd yr Indiaid wedyn (.) dan ni (ddi)m yn gwybod ffordd oedden nhw (y)n deall .
  achosbecause.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF yrthe.DET.DEF Indiaidname wedynafterwards.ADV danbe.V.1P.PRES niwe.PRON.1P ddimnot.ADV+SM ynPRT gwybodknow.V.INFIN fforddway.N.F.SG oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT deallunderstand.V.INFIN .
  because the Indians afterwards, we don't know how they understood
183SARpwy ond y bobl hynny sy wedi trefnu bob peth .
  pwywho.PRON ondbut.CONJ ythe.DET.DEF boblpeople.N.F.SG+SM hynnythat.ADJ.DEM.SP sybe.V.3S.PRES.REL wediafter.PREP trefnuarrange.V.INFIN bobeach.PREQ+SM peththing.N.M.SG .
  who but those people who have arranged everything
184CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
185SARffordd oedden nhw (y)n deall ei_gilydd .
  fforddway.N.F.SG oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT deallunderstand.V.INFIN ei_gilyddeach_other.PRON.3SP .
  the way they understood each other
186CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
187SARmi wnaeth yr Indiaid ddysgu yr uh Cymry (.) i fynd ar gefnau ceffylau hela .
  miPRT.AFF wnaethdo.V.3S.PAST+SM yrthe.DET.DEF Indiaidname ddysguteach.V.INFIN+SM yrthe.DET.DEF uher.IM CymryWelsh_people.N.M.PL ito.PREP fyndgo.V.INFIN+SM aron.PREP gefnaubacks.N.M.PL+SM ceffylauhorses.N.M.PL helahunt.V.INFIN .
  the Indians taught the Welsh to go on horseback to hunt
188CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
189SARa dysgu nhw ffordd o torri (y)r cig .
  aand.CONJ dysguteach.V.INFIN nhwthey.PRON.3P fforddway.N.F.SG oof.PREP torribreak.V.INFIN yrthe.DET.DEF cigmeat.N.M.SG .
  and taught them a way of cutting meat
190SARachos dim <o (y)r cael hwnnw> [?] yng Nghymru .
  achosbecause.CONJ dimnothing.N.M.SG oof.PREP yrthe.DET.DEF caelget.V.INFIN hwnnwthat.PRON.DEM.M.SG yngmy.ADJ.POSS.1S NghymruWales.N.F.SG.PLACE+NM .
  because there's no getting that in Wales
191CRLna .
  nano.ADV .
  no
192CRLna ddefnyddio (y)r waliau xxx .
  nano.ADV ddefnyddiouse.V.INFIN+SM yrthe.DET.DEF waliauwalls.N.F.PL .
  no, using the [...] walls
193SARa (y)r tirfeddianwyr oedd draw fan (a)cw ynde ?
  aand.CONJ yrthe.DET.DEF tirfeddianwyrlandowner.N.M.PL oeddbe.V.3S.IMPERF drawyonder.ADV fanplace.N.MF.SG+SM acwover there.ADV yndeisn't_it.IM ?
  and it was landowners who were over there, wasn't it?
194CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
195SAR(dy)na pam oedd y Cymry yn dod i fan (h)yn .
  dynathat_is.ADV pamwhy?.ADV oeddbe.V.3S.IMPERF ythe.DET.DEF CymryWelsh_people.N.M.PL ynPRT dodcome.V.INFIN ito.PREP fanplace.N.MF.SG+SM hynthis.ADJ.DEM.SP .
  that's why the Welsh came here
196CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
197SARa mi sefon yma +//.
  aand.CONJ miPRT.AFF sefonstand.V.3P.PAST ymahere.ADV .
  and they stood here...
198SARo(eddw)n i (y)n darllen yn llyfr Huws_MaelochCS .
  oeddwnbe.V.1S.IMPERF iI.PRON.1S ynPRT darllenread.V.INFIN ynPRT llyfrbook.N.M.SG Huws_Maelochname .
  I was reading in Huws Maeloch's book
199SARyn y flwyddyn mil naw cant a dau (.) mi aeth ran fwyaf ffwrdd .
  ynin.PREP ythe.DET.DEF flwyddynyear.N.F.SG+SM milthousand.N.F.SG nawnine.NUM canthundred.N.M.SG aand.CONJ dautwo.NUM.M miPRT.AFF aethgo.V.3S.PAST ranpart.N.F.SG+SM fwyafbiggest.ADJ+SM ffwrddway.N.M.SG .
  in the year 1902 most of them went away
200SARmi sefodd (y)na naw_deg pump o bobl fan (h)yn .
  miPRT.AFF sefoddstand.V.3S.PAST ynathere.ADV naw_degninety.NUM pumpfive.NUM oof.PREP boblpeople.N.F.SG+SM fanplace.N.MF.SG+SM hynthis.ADJ.DEM.SP .
  there stood ninety-five people here
201CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
202SARplant gwŷr a gwragedd .
  plantchild.N.M.PL gwŷrmen.N.M.PL aand.CONJ gwrageddwives.N.F.PL .
  children, men and women
203SARdim_ond rheina yn griw bach fan (y)na .
  dim_ondonly.ADV rheinathose.PRON ynPRT griwcrew.N.M.SG+SM bachsmall.ADJ fanplace.N.MF.SG+SM ynathere.ADV .
  only those in a small group there
204CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
205CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
206SARheb neb wrth gefn (.) heblaw (..) sawl sy (y)n arwain xxx .
  hebwithout.PREP nebanyone.PRON wrthby.PREP gefnback.N.M.SG+SM heblawwithout.PREP sawlseveral.ADJ sybe.V.3S.PRES.REL ynPRT arwainlead.V.INFIN .
  with no one in reserve, except for those who lead the ...
207SARac uh (..) oedden nhw (y)n dal ymlaen .
  acand.CONJ uher.IM oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT dalcontinue.V.INFIN ymlaenforward.ADV .
  and er, they were carrying on
208SARoedden nhw (y)n dod fel teithwyr o(edde)n nhw .
  oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT dodcome.V.INFIN fellike.CONJ teithwyrtravellers.N.M.PL oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P .
  they were coming as travellers
209SARoedden nhw yna yn codi tai i wneud <tai ac> [?] +...
  oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynathere.ADV ynPRT codilift.V.INFIN taihouses.N.M.PL ito.PREP wneudmake.V.INFIN+SM taihouses.N.M.PL acand.CONJ .
  they were erecting houses to make houses and...
210SARtai y xxx .
  taihouses.N.M.PL ythe.DET.DEF .
  the houses of the ...
211SARbe maen nhw (y)n galw yn Gymraeg .
  bewhat.INT maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ynPRT galwcall.V.INFIN ynin.PREP GymraegWelsh.N.F.SG+SM .
  what they call in Welsh
212SARtoldosS oedden ni (y)n deud yn Sbanish .
  toldosawning.N.M.PL oeddenbe.V.1P.IMPERF niwe.PRON.1P ynPRT deudsay.V.INFIN ynin.PREP SbanishSpanish.N.F.SG .
  we said toldos in Spanish
213CRLa (y)r (.) croen yr xxx agos (y)na .
  aand.CONJ yrthe.DET.DEF croenskin.N.M.SG yrthe.DET.DEF agosnear.ADJ ynathere.ADV .
  and the skin of [...] close there
214SARahCS ia efo crwyn a coed ac ati .
  ahah.IM iayes.ADV efowith.PREP crwynskins.N.M.PL aand.CONJ coedtrees.N.F.PL acand.CONJ atito_her.PREP+PRON.F.3S .
  ah yes, with skins and wood and that
215CRL+< mm ia .
  mmmm.IM iayes.ADV .
  mm, yes
216SARa (y)r plant a gwragedd a chwbl mynd efo nhw .
  aand.CONJ yrthe.DET.DEF plantchild.N.M.PL aand.CONJ gwrageddwives.N.F.PL aand.CONJ chwblall.ADJ+AM myndgo.V.INFIN efowith.PREP nhwthey.PRON.3P .
  and the children and women and everything with them
217CRLia .
  iayes.ADV .
  yes
218SARac oedden nhw (y)n canlyn ar_ôl lle oedd yr anifeiliaid yn mynd .
  acand.CONJ oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT canlynfollow.V.INFIN ar_ôlafter.PREP llewhere.INT oeddbe.V.3S.IMPERF yrthe.DET.DEF anifeiliaidanimals.N.M.PL ynPRT myndgo.V.INFIN .
  and they were following after where the animals went
219SARachos oedden nhw yn gwybod yr hanes yn_ôl xxx bob amser .
  achosbecause.CONJ oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT gwybodknow.V.INFIN yrthe.DET.DEF hanesstory.N.M.SG yn_ôlback.ADV bobeach.PREQ+SM amsertime.N.M.SG .
  because they knew the history back [...] always
220CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
221SARac oedden nhw (y)n um dod i edrych am y Cymry .
  acand.CONJ oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT umum.IM dodcome.V.INFIN ito.PREP edrychlook.V.INFIN amfor.PREP ythe.DET.DEF CymryWelsh_people.N.M.PL .
  and they came to look for the Welsh
222SARac oedden nhw (y)n hela (.) dim_ond be oedd raid wneud .
  acand.CONJ oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT helahunt.V.INFIN dim_ondonly.ADV bewhat.INT oeddbe.V.3S.IMPERF raidnecessity.N.M.SG+SM wneudmake.V.INFIN+SM .
  and they used to hunt only what was needed
223CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
224SARa wedyn pam oedden nhw jyst â gorffen (.) o(edde)n nhw (y)n mynd (y)n_ôl i hela &we &h eto .
  aand.CONJ wedynafterwards.ADV pamwhy?.ADV oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P jystjust.ADV âwith.PREP gorffencomplete.V.INFIN oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT myndgo.V.INFIN yn_ôlback.ADV ito.PREP helahunt.V.INFIN etoagain.ADV .
  and then when they were about to finish, they went back to hunting again
225CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
226SARa dw i (y)n meddwl mai (y)n_ôl y lleuad a (y)r sêr maen nhw (y)n wneud .
  aand.CONJ dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ynPRT meddwlthink.V.INFIN maithat_it_is.CONJ.FOCUS yn_ôlback.ADV ythe.DET.DEF lleuadmoon.N.F.SG aand.CONJ yrthe.DET.DEF sêrstars.N.F.PL maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ynPRT wneudmake.V.INFIN+SM .
  and I think it's by the moon and the stars that they do it
227SARachos oedd y Cymry yn darllen lot o hanes ynde .
  achosbecause.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ythe.DET.DEF CymryWelsh_people.N.M.PL ynPRT darllenread.V.INFIN lotlot.QUAN oof.PREP hanesstory.N.M.SG yndeisn't_it.IM .
  because the Welsh used to read a lot of history, eh
228SARac oedd dada hefyd yn darllen .
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF dadaDaddy.N.M.SG hefydalso.ADV ynPRT darllenread.V.INFIN .
  and Dad also used to read
229CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
230SARfy nhad i .
  fymy.ADJ.POSS.1S nhadfather.N.M.SG+NM ito.PREP .
  my father
231CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
232SARyn sylwi lot ar y lleuad a (y)r sêr .
  ynPRT sylwinotice.V.INFIN lotlot.QUAN aron.PREP ythe.DET.DEF lleuadmoon.N.F.SG aand.CONJ yrthe.DET.DEF sêrstars.N.F.PL .
  remarking a lot on the moon and stars
233SARefo be arall allen nhw fod wedi yna ?
  efowith.PREP bewhat.INT arallother.ADJ allenbe_able.V.1P.IMPERF+SM nhwthey.PRON.3P fodbe.V.INFIN+SM wediafter.PREP ynathere.ADV ?
  with what else could they be after that?
234CRLia oedd (y)na dim_byd arall .
  iayes.ADV oeddbe.V.3S.IMPERF ynathere.ADV dim_bydnothing.ADV arallother.ADJ .
  yes, there was nothing else
235SARdod i ddeall .
  dodcome.V.INFIN ito.PREP ddeallunderstand.V.INFIN+SM .
  coming to understand
236CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
237SARachos [?] mae (y)r lleuad dach chi (y)n gwybod sut i hela (.) a pryd .
  achosbecause.CONJ maebe.V.3S.PRES yrthe.DET.DEF lleuadmoon.N.F.SG dachbe.V.2P.PRES chiyou.PRON.2P ynPRT gwybodknow.V.INFIN suthow.INT ito.PREP helahunt.V.INFIN aand.CONJ prydwhen.INT .
  because it's the moon that you know how to hunt and when
238CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
239SARa pryd mae xxx ffermydd yn dyfrio popeth nawr .
  aand.CONJ prydwhen.INT maebe.V.3S.PRES ffermyddfarms.N.F.PL ynPRT dyfriowater.V.INFIN popetheverything.N.M.SG nawrnow.ADV .
  and when [...] farms watering everything now
240SAR<pryd mae> [//] pan mae (y)r peiriannau newydd (y)ma (y)n dod nawr i hau india_corn a sorgoS ynde .
  prydwhen.INT maebe.V.3S.PRES panwhen.CONJ maebe.V.3S.PRES yrthe.DET.DEF peiriannaumachines.N.M.PL newyddnew.ADJ ymahere.ADV ynPRT dodcome.V.INFIN nawrnow.ADV ito.PREP hausow.V.INFIN india_cornmaize.N.M.SG aand.CONJ sorgosorghum.N.M.SG yndeisn't_it.IM .
  when these new machines come now to harvest maize and sorghum, right
241CRL+< mmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
242CRLiawn .
  iawnOK.ADV .
  ok
243SARac um +...
  acand.CONJ umum.IM .
  and, um...
244SARac mae &ha lot o hanes yn y llyfr bach Nel_Fach_Y_BwcsCS .
  acand.CONJ maebe.V.3S.PRES lotlot.QUAN oof.PREP hanesstory.N.M.SG ynin.PREP ythe.DET.DEF llyfrbook.N.M.SG bachsmall.ADJ Nel_Fach_Y_Bwcsname .
  and there's a lot of history in the little book Nel Fach y Bwcs
245SARond (dy)dy o ddim yn gywir .
  ondbut.CONJ dydybe.V.3S.PRES.NEG ohe.PRON.M.3S ddimnot.ADV+SM ynPRT gywircorrect.ADJ+SM .
  but it's not right
246CRLohCS na ?
  ohoh.IM nano.ADV ?
  oh no?
247SARachos oedd y bobl yn gwybod pryd oedd yr afon allan .
  achosbecause.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ythe.DET.DEF boblpeople.N.F.SG+SM ynPRT gwybodknow.V.INFIN prydwhen.INT oeddbe.V.3S.IMPERF yrthe.DET.DEF afonriver.N.F.SG allanout.ADV .
  because people knew when the river was out
248SARachos oedd pawb yn mynd i xxx (y)r afon .
  achosbecause.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF pawbeveryone.PRON ynPRT myndgo.V.INFIN ito.PREP yrthe.DET.DEF afonriver.N.F.SG .
  because everyone used to go to [...] the river
249SARsôn am xxx .
  sônmention.V.INFIN amfor.PREP .
  talk about [...]
250SARxxx gwaith HughesCS um +...
  gwaithwork.N.M.SG Hughesname umum.IM .
  [...] Hughes's work, um...
251SARddim HughesCS .
  ddimnot.ADV+SM Hughesname .
  not Hughes
252SARMaelochCS y llall um +/.
  Maelochname ythe.DET.DEF llallother.PRON umum.IM .
  Maeloch the other one, um...
253SARGlancaeronCS wedi mynd i goll .
  Glancaeronname wediafter.PREP myndgo.V.INFIN ito.PREP gollmissing.ADJ+SM .
  Glancaeron has gone missing
254CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
255SARdoes neb yn gwybod o (y)r uh (.) etifeddwyr lle [//] be ddoth o (y)r hanes na (ddi)m_byd .
  doesbe.V.3S.PRES.INDEF.NEG nebanyone.PRON ynPRT gwybodknow.V.INFIN oof.PREP yrthe.DET.DEF uher.IM etifeddwyrheir.N.M.PL llewhere.INT bewhat.INT ddothcome.V.3S.PAST+SM oof.PREP yrthe.DET.DEF hanesstory.N.M.SG nano.ADV.[or].(n)or.CONJ.[or].than.CONJ.[or].who_not.PRON.REL.NEG.[or].PRT.NEG ddim_bydnothing.ADV+SM .
  nobody knows about the beneficiaries, what came of the story or anything
256CRL+< ahCS ?
  ahah.IM ?
  
257CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
258SARoedd o (y)n wneud penillion a ro(edde)n nhw (y)n drafod ambell waith .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT wneudmake.V.INFIN+SM penillionverses.N.M.PL aand.CONJ roeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT drafoddiscuss.V.INFIN+SM ambelloccasional.PREQ waithtime.N.F.SG+SM .
  he wrote poems and they would occasionally recite them
259CRLia .
  iayes.ADV .
  yes
260SARac oedd pobl yn dwyn dŵr amser hynny ar ei_gilydd .
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF poblpeople.N.F.SG ynPRT dwyntake.V.INFIN dŵrwater.N.M.SG amsertime.N.M.SG hynnythat.ADJ.DEM.SP aron.PREP ei_gilyddeach_other.PRON.3SP .
  and people used to steal water from each other back then
261SARfel maen nhw (we)di wneud yn dyffryn hyn ar hyd y blynyddau .
  fellike.CONJ maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P wediafter.PREP wneudmake.V.INFIN+SM ynPRT dyffrynvalley.N.M.SG hynthis.ADJ.DEM.SP aron.PREP hydlength.N.M.SG ythe.DET.DEF blynyddauyears.N.F.PL .
  as they have done in this valley over the years
262CRLia .
  iayes.ADV .
  yes
263SARmae <ryw rai> [/] ryw rai yn cael bob peth .
  maebe.V.3S.PRES rywsome.PREQ+SM raisome.PRON+SM rywsome.PREQ+SM raisome.PRON+SM ynPRT caelget.V.INFIN bobeach.PREQ+SM peththing.N.M.SG .
  some people get everything
264SARa felly mae (y)n dal ar hyd yr oes .
  aand.CONJ fellyso.ADV maebe.V.3S.PRES ynPRT dalcontinue.V.INFIN aron.PREP hydlength.N.M.SG yrthat.PRON.REL oesbe.V.3S.PRES.INDEF .
  and so it continues down the ages
265CRL+< fel (y)na mae o .
  fellike.CONJ ynathere.ADV maebe.V.3S.PRES ohe.PRON.M.3S .
  that's how it is
266SARac uh ti (y)n cofio Morris_ap_GwilymCS .
  acand.CONJ uher.IM tiyou.PRON.2S ynPRT cofioremember.V.INFIN Morris_ap_Gwilymname .
  and er, you remember Morris ap Gwilym
267SARmab i bregethwr oedd o .
  mabson.N.M.SG ito.PREP bregethwrpreacher.N.M.SG+SM oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S .
  he was a preacher's son
268SARmister WilliamsCS NiwbwrchCS .
  mistermr.N.M.SG Williamsname Niwbwrchname .
  Mr Williams of Newborough
269SARoedden nhw yn byw yn xxx ymyl DolafonCS .
  oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT bywlive.V.INFIN ynin.PREP ymyledge.N.F.SG Dolafonname .
  they lived in [...] next to Dolavon
270SARyn cofio am y pennill yn emyn xxx .
  ynPRT cofioremember.V.INFIN amfor.PREP ythe.DET.DEF pennillverse.N.M.SG ynPRT emynhymn.N.M.SG .
  remembering the verse of a hymn [...]
271SARac oedd o (y)n deud ar ddiwedd y pennill .
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT deudsay.V.INFIN aron.PREP ddiweddend.N.M.SG+SM ythe.DET.DEF pennillverse.N.M.SG .
  and it said at the end of the verse
272SARxxx .
  .
  
273SARpwy fasai (y)n meddwl bod o (y)n dwyn dŵr ?
  pwywho.PRON fasaibe.V.3S.PLUPERF+SM ynPRT meddwlthink.V.INFIN bodbe.V.INFIN ohe.PRON.M.3S ynPRT dwyntake.V.INFIN dŵrwater.N.M.SG ?
  who would think that he would steal water?
274CRL&=laugh .
  .
  
275SARa felly mae (y)n bwysig .
  aand.CONJ fellyso.ADV maebe.V.3S.PRES ynPRT bwysigimportant.ADJ+SM .
  and so it's important
276SARdw i (we)di bod yn meddwl lawer gwaith am be aeth y capeli Cymraeg lawr ?
  dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S wediafter.PREP bodbe.V.INFIN ynPRT meddwlthink.V.INFIN lawermany.QUAN+SM gwaithtime.N.F.SG amfor.PREP bewhat.INT aethgo.V.3S.PAST ythe.DET.DEF capelichapels.N.M.PL CymraegWelsh.N.F.SG lawrdown.ADV ?
  I've been thinking many times, why did the Welsh chapels decline?
277CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
278SARdw i (y)n deud bod lot o ragrith (we)di bod .
  dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ynPRT deudsay.V.INFIN bodbe.V.INFIN lotlot.QUAN oof.PREP ragrithhypocrisy.N.M.SG+SM wediafter.PREP bodbe.V.INFIN .
  I say there's been a lot of hypocrisy
279SARachos (dy)dy pawb ddim yn mynd i (y)r capel o xxx o ddifri .
  achosbecause.CONJ dydybe.V.3S.PRES.NEG pawbeveryone.PRON ddimnot.ADV+SM ynPRT myndgo.V.INFIN ito.PREP yrthe.DET.DEF capelchapel.N.M.SG oof.PREP ohe.PRON.M.3S ddifriserious.ADJ+SM .
  because not everyone goes to chapel [...] seriously
280CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
281SARmaen nhw (y)n mynd xxx .
  maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ynPRT myndgo.V.INFIN .
  they go [...]
282SARa rŵan [?] mewn llawer le dw i (we)di clywed aml un yn deud .
  aand.CONJ rŵannow.ADV mewnin.PREP llawermany.QUAN lewhere.INT+SM dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S wediafter.PREP clywedhear.V.INFIN amlfrequent.ADJ unone.NUM ynPRT deudsay.V.INFIN .
  and now in many places I've heard several people saying so
283SAR(e)fallai bod fi (y)n bach yn gul .
  efallaiperhaps.CONJ bodbe.V.INFIN fiI.PRON.1S+SM ynPRT bachsmall.ADJ ynPRT gulnarrow.ADJ+SM .
  maybe I'm a little bit narrow[-minded]
284SARond uh felly welson ni .
  ondbut.CONJ uher.IM fellyso.ADV welsonsee.V.1P.PAST+SM niwe.PRON.1P .
  but, er, that's what we saw
285SARachos oedd nain EdwardsCS yn deud .
  achosbecause.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF naingrandmother.N.F.SG Edwardsname ynPRT deudsay.V.INFIN .
  because granny Edwards said so
286CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
287SAR+< er iddi hi roi tir oedd hi (y)n rhoi tir efo dim un amcan xxx amddiffyn ei hunan .
  erer.IM iddito_her.PREP+PRON.F.3S hishe.PRON.F.3S roigive.V.INFIN+SM tirland.N.M.SG oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S ynPRT rhoigive.V.INFIN tirland.N.M.SG efowith.PREP dimnot.ADV unone.NUM amcanobjective.N.M.SG amddiffyndefend.V.INFIN eihis.ADJ.POSS.M.3S hunanself.PRON.SG .
  although she gave land, she was giving land with not a single intention [...] defending herself
288CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
289SARwnaeth neb ei helpu ddi yn y tlodi oedd hi (y)n byw .
  wnaethdo.V.3S.PAST+SM nebanyone.PRON eiher.ADJ.POSS.F.3S helpuhelp.V.INFIN ddishe.PRON.F.3S ynPRT ythe.DET.DEF tlodipoverty.N.M.SG oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S ynPRT bywlive.V.INFIN .
  nobody helped her in the poverty she lived out
290CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
291CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
292SARoedd hi (y)n cau (y)r plant yn y tŷ .
  oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S ynPRT cauclose.V.INFIN yrthe.DET.DEF plantchild.N.M.PL ynin.PREP ythe.DET.DEF house.N.M.SG .
  she used to shut the children in the house
293SARhon â (e)i tŷ bach neis .
  honthis.PRON.DEM.F.SG âwith.PREP eihis.ADJ.POSS.M.3S house.N.M.SG bachsmall.ADJ neisnice.ADJ .
  her with her nice little house
294SARcloeon ar y drysau hefyd .
  cloeonlocks.N.M.PL aron.PREP ythe.DET.DEF drysaudoors.N.M.PL hefydalso.ADV .
  locks on the doors too
295SAR<yn y tŷ tasai> [?] hi (y)n mynd allan i hel y goesgoch a ryw borfa eraill i ferwi neu fwyta hwy hi a (y)r plant .
  ynin.PREP ythe.DET.DEF house.N.M.SG tasaibe.V.3S.PLUPERF.HYP hishe.PRON.F.3S ynPRT myndgo.V.INFIN allanout.ADV ito.PREP helcollect.V.INFIN ythe.DET.DEF goesgochredshank.N.M.SG+SM aand.CONJ rywsome.PREQ+SM borfapasture.N.F.SG+SM eraillothers.PRON ito.PREP ferwiboil.V.INFIN+SM neuor.CONJ fwytaeat.V.INFIN+SM hwythey.PRON.3P hishe.PRON.F.3S aand.CONJ yrthe.DET.DEF plantchild.N.M.PL .
  in the house if she went out to collect the herb robert and some other grasses to boil or eat them, her and her children
296CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
297SARa fan (y)na farwodd yr hogan fach .
  aand.CONJ fanplace.N.MF.SG+SM ynathere.ADV farwodddie.V.3S.PAST+SM yrthe.DET.DEF hogangirl.N.F.SG fachsmall.ADJ+SM .
  and that's where the little girl died
298CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
299SARy llall yn wanach na mam roedd y meddyg yn deud .
  ythe.DET.DEF llallother.PRON ynPRT wanachweak.ADJ.COMP na(n)or.CONJ mammother.N.F.SG roeddbe.V.3S.IMPERF ythe.DET.DEF meddygdoctor.N.M.SG ynPRT deudsay.V.INFIN .
  the other one weaker than mother, the doctor said
300CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
301SARa (y)r bechgyn yn iengach .
  aand.CONJ yrthe.DET.DEF bechgynboys.N.M.PL ynPRT iengachyoung.ADJ.COMP .
  and the boys were younger
302CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
303SARac uh be arall xxx .
  acand.CONJ uher.IM bewhat.INT arallother.ADJ .
  and er, what else [...]
304SARhanes yr Indiaid .
  hanesstory.N.M.SG yrthe.DET.DEF Indiaidname .
  the story of the Indians
305SARyn llyfr Nel_Fach_Y_BwcsCS maen nhw (y)n sôn bod nhw yn mynd allan i (y)r bryniau wedyn .
  ynPRT llyfrbook.N.M.SG Nel_Fach_Y_Bwcsname maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ynPRT sônmention.V.INFIN bodbe.V.INFIN nhwthey.PRON.3P ynPRT myndgo.V.INFIN allanout.ADV ito.PREP yrthe.DET.DEF bryniauhill.N.M.PL wedynafterwards.ADV .
  In the book, Nel Fach Y Bwcs, they say that they went out to the hills after that
306SARa bod y ceffylau at ei pennau_gliniau mewn dŵr .
  aand.CONJ bodbe.V.INFIN ythe.DET.DEF ceffylauhorses.N.M.PL atto.PREP eihis.ADJ.POSS.M.3S pennau_gliniauknee.N.M.PL mewnin.PREP dŵrwater.N.M.SG .
  and that the horses were up to their knees in water
307SARnac oedden .
  nacPRT.NEG oeddenbe.V.13P.IMPERF .
  no they weren't
308CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
309SARwneith ceffylau ddim gallu cerdded yn y mwd efo cario xxx a tynnu wrth y wagan .
  wneithdo.V.3S.FUT+SM ceffylauhorses.N.M.PL ddimnot.ADV+SM gallube_able.V.INFIN cerddedwalk.V.INFIN ynin.PREP ythe.DET.DEF mwdmud.N.M.SG efowith.PREP cariocarry.V.INFIN aand.CONJ tynnudraw.V.INFIN wrthby.PREP ythat.PRON.REL waganwagon.N.F.SG .
  horses won't be able to walk in mud while carrying [...] and pulling the wagon
310CRL+< mmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
311SARachos mynd â pethau i_gyd allan .
  achosbecause.CONJ myndgo.V.INFIN âwith.PREP pethauthings.N.M.PL i_gydall.ADJ allanout.ADV .
  because [they were] taking all the things out
312CRL+< na .
  nano.ADV .
  no
313SARxxx mynd â rai pethau .
  myndgo.V.INFIN âwith.PREP raisome.PREQ+SM pethauthings.N.M.PL .
  [...] taking some things
314CRLia .
  iayes.ADV .
  yes
315SARaml xxx wedi syrthio .
  amlfrequent.ADJ wediafter.PREP syrthiofall.V.INFIN .
  many had fallen to the ground
316CRLia siŵr .
  iayes.ADV siŵrsure.ADJ .
  yes, I'm sure
317SARa wnaeth uh <tad uh tŷ> [//] tad NelCS fach ddim syrthio fan (y)na lle mae tŷ Berwyn_WynCS .
  aand.CONJ wnaethdo.V.3S.PAST+SM uher.IM tadfather.N.M.SG uher.IM house.N.M.SG tadfather.N.M.SG Nelname fachsmall.ADJ+SM ddimnot.ADV+SM syrthiofall.V.INFIN fanplace.N.MF.SG+SM ynathere.ADV llewhere.INT maebe.V.3S.PRES house.N.M.SG Berwyn_Wynname .
  and little Nel's father didn't fall there where Berwyn Wyn's house is
318SARmae (y)r xxx yn ymyl ein ffarm ni .
  maebe.V.3S.PRES yrthe.DET.DEF ynin.PREP ymyledge.N.F.SG einour.ADJ.POSS.1P ffarmfarm.N.F.SG niwe.PRON.1P .
  the [...] is next to our farm
319CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
320SARwnawn nhw i_gyd mynd allan cyn i (y)r afon ddod allan .
  wnawndo.V.1P.PRES+SM.[or].do.V.1S.IMPERF+SM nhwthey.PRON.3P i_gydall.ADJ myndgo.V.INFIN allanout.ADV cynbefore.PREP ito.PREP yrthe.DET.DEF afonriver.N.F.SG ddodcome.V.INFIN+SM allanout.ADV .
  they all go out before the river goes out
321SARo(edde)n nhw allan yn y bryniau o (y)r ddwy ochrau y dyffryn .
  oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P allanout.ADV ynin.PREP ythe.DET.DEF bryniauhill.N.M.PL oof.PREP yrthe.DET.DEF ddwytwo.NUM.F+SM ochrausides.N.F.PL ythe.DET.DEF dyffrynvalley.N.M.SG .
  they were out on the hills of both sides of the valley
322CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
323SARachos yn RawsonCS buon nhw am hir iawn .
  achosbecause.CONJ ynin.PREP Rawsonname buonbe.V.3P.PAST nhwthey.PRON.3P amfor.PREP hirlong.ADJ iawnvery.ADV .
  because they were in Rawson for a long time
324SARa wedyn aeson fyny am GaimanCS ac i (y)r lle (y)na ac ati .
  aand.CONJ wedynafterwards.ADV aesongo.V.1P.PAST fynyup.ADV amfor.PREP Gaimanname acand.CONJ ito.PREP yrthe.DET.DEF lleplace.N.M.SG ynathere.ADV acand.CONJ atito_her.PREP+PRON.F.3S .
  and then they went up to Gaiman and to that place and that
325SARa wedyn oedden nhw (we)di mynd i (y)r ffermydd erbyn hyn .
  aand.CONJ wedynafterwards.ADV oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P wediafter.PREP myndgo.V.INFIN ito.PREP yrthe.DET.DEF ffermyddfarms.N.F.PL erbynby.PREP hynthis.PRON.DEM.SP .
  and then they'd gone to the farms by this time
326SARac uh (.) oedd pawb yn cychwyn allan .
  acand.CONJ uher.IM oeddbe.V.3S.IMPERF pawbeveryone.PRON ynPRT cychwynstart.V.INFIN allanout.ADV .
  and everyone was starting out
327SARwedyn mae ryw stori yn rywle (.) bod nhw (y)n mynd rywle yn hwyr yn prynhawn am (.) be (y)dy enw (.) a bod (y)na plentyn bach (we)di cwympo o (y)r wagan .
  wedynafterwards.ADV maebe.V.3S.PRES rywsome.PREQ+SM storistory.N.F.SG ynin.PREP rywlesomewhere.N.M.SG+SM bodbe.V.INFIN nhwthey.PRON.3P ynPRT myndgo.V.INFIN rywlesomewhere.N.M.SG+SM ynPRT hwyrlate.ADJ ynPRT prynhawnafternoon.N.M.SG amfor.PREP bewhat.INT ydybe.V.3S.PRES enwname.N.M.SG aand.CONJ bodbe.V.INFIN ynathere.ADV plentynchild.N.M.SG bachsmall.ADJ wediafter.PREP cwympofall.V.INFIN ohe.PRON.M.3S yrthat.PRON.REL waganwagon.N.F.SG .
  then there's some story somewhere that they went somewhere late in the afternoon for what-do-you-call-it, and that a little child had fallen from the wagon
328SARplentyn bach dwy flwydd .
  plentynchild.N.M.SG bachsmall.ADJ dwytwo.NUM.F flwyddyear.N.F.SG+SM .
  a little child of two
329SARddigwyddodd yr fath beth erioed .
  ddigwyddoddhappen.V.3S.PAST+SM yrthe.DET.DEF fathtype.N.F.SG+SM beththing.N.M.SG+SM erioednever.ADV .
  such a thing never happened
330CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
331CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
332SARoedd neb yn wneud gwympo plentyn o wagan .
  oeddbe.V.3S.IMPERF nebanyone.PRON ynPRT wneudmake.V.INFIN+SM gwympofall.V.INFIN+SM plentynchild.N.M.SG oof.PREP waganwagon.N.F.SG .
  nobody made a child fall from a wagon
333SARoedden bobl ofalus ofnadwy .
  oeddenbe.V.13P.IMPERF boblpeople.N.F.SG+SM ofaluscareful.ADJ+SM ofnadwyterrible.ADJ .
  they were very caerful people
334SARac eto (.) tasai (y)r mater hynny .
  acand.CONJ etoagain.ADV tasaibe.V.3S.PLUPERF.HYP yrthe.DET.DEF matermatter.N.M.SG hynnythat.ADJ.DEM.SP .
  and yet, there would be that matter
335CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
336CRLia dw i wedi darllen hwnna .
  iayes.ADV dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S wediafter.PREP darllenread.V.INFIN hwnnathat.PRON.DEM.M.SG .
  yes, I've read that
337SAR+< a bore wedyn bod ei thad hi bod yn y lle (y)na holi <amdanyn nhw> [?] .
  aand.CONJ boremorning.N.M.SG wedynafterwards.ADV bodbe.V.INFIN eiher.ADJ.POSS.F.3S thadfather.N.M.SG+AM hishe.PRON.F.3S bodbe.V.INFIN ynin.PREP ythe.DET.DEF lleplace.N.M.SG ynathere.ADV holiask.V.INFIN amdanynfor_them.PREP+PRON.3P nhwthey.PRON.3P .
  and the next morning that her father was in that place asking after them
338CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
339SARo le andros oedd bobl xxx y fath beth xxx .
  oof.PREP leplace.N.M.SG+SM androsexceptionally.ADV oeddbe.V.3S.IMPERF boblpeople.N.F.SG+SM ythe.DET.DEF fathtype.N.F.SG+SM beththing.N.M.SG+SM .
  from where on earth were people [...] such a thing [...]
340SARmae (y)na xxx llawer o lyfrau .
  maebe.V.3S.PRES ynathere.ADV llawermany.QUAN oof.PREP lyfraubooks.N.M.PL+SM .
  there are [...] many books
341CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
342SARmae (y)na glwyddau yn gael ei deud (y)na .
  maebe.V.3S.PRES ynathere.ADV glwyddaulies.N.M.PL+SM ynPRT gaelget.V.INFIN+SM eihis.ADJ.POSS.M.3S deudsay.V.INFIN ynathere.ADV .
  there are lies told there
343CRLwel maen nhw (y)n darllen xxx .
  welwell.IM maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ynPRT darllenread.V.INFIN .
  well, they read [...]
344SAR+< maen nhw (y)n wneud e fel rhyw stori nofel a +//.
  maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ynPRT wneudmake.V.INFIN+SM ehe.PRON.M.3S fellike.CONJ rhywsome.PREQ storistory.N.F.SG nofelnovel.N.F.SG aand.CONJ .
  they do it like the storyline of some novel and...
345CRLia .
  iayes.ADV .
  yes
346SARa mae rywun gwybod yr hanes .
  aand.CONJ maebe.V.3S.PRES rywunsomeone.N.M.SG+SM gwybodknow.V.INFIN yrthe.DET.DEF hanesstory.N.M.SG .
  and someone knows the history
347SARneb o ni ddim yna wrth_gwrs .
  nebanyone.PRON oof.PREP niwe.PRON.1P ddimnot.ADV+SM.[or].nothing.N.M.SG+SM ynathere.ADV wrth_gwrsof_course.ADV .
  none of us there of course
348CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
349SARond maen nhw xxx .
  ondbut.CONJ maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P .
  but they [...]
350SARmaen nhw yn gadael hel y plant at ei_gilydd rhoi nhw yn y wagan a (y)r fam efo nhw .
  maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ynPRT gadaelleave.V.INFIN helcollect.V.INFIN ythe.DET.DEF plantchild.N.M.PL atto.PREP ei_gilyddeach_other.PRON.3SP rhoigive.V.INFIN nhwthey.PRON.3P ynPRT ythat.PRON.REL waganwagon.N.F.SG aand.CONJ yrthe.DET.DEF fammother.N.F.SG+SM efowith.PREP nhwthey.PRON.3P .
  they leave, collect the children together, put them in the wagon, and the mother with them
351CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
352SARpwy blentyn basai (y)n syrthio ?
  pwywho.PRON blentynchild.N.M.SG+SM basaibe.V.3S.PLUPERF ynPRT syrthiofall.V.INFIN ?
  what child would fall?
353CRLmmhm na fel (y)na mae uh storiau .
  mmhmmmhm.IM nano.ADV.[or].than.CONJ.[or].(n)or.CONJ.[or].who_not.PRON.REL.NEG.[or].PRT.NEG fellike.CONJ ynathere.ADV maebe.V.3S.PRES uher.IM storiaustory.N.F.PL .
  mmhm, that's the way stories are
354SARa dw i (ddi)m [?] yn cofio ryw bethau eraill yn y llyfr bach hwn .
  aand.CONJ dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ddimnot.ADV+SM ynPRT cofioremember.V.INFIN rywsome.PREQ+SM bethauthings.N.M.PL+SM eraillothers.PRON ynin.PREP ythe.DET.DEF llyfrbook.N.M.SG bachsmall.ADJ hwnthis.PRON.DEM.M.SG .
  and I don't remember any other things from that little book
355CRL(n)a .
  nano.ADV .
  no
356SARond lyfr bach neis eu hanes nhw a eu mam nhw wedi marw a ryw lot o bethau .
  ondbut.CONJ lyfrbook.N.M.SG+SM bachsmall.ADJ neisnice.ADJ eutheir.ADJ.POSS.3P hanesstory.N.M.SG nhwthey.PRON.3P aand.CONJ eutheir.ADJ.POSS.3P mammother.N.F.SG nhwthey.PRON.3P wediafter.PREP marwdie.V.INFIN aand.CONJ rywsome.PREQ+SM lotlot.QUAN oof.PREP bethauthings.N.M.PL+SM .
  but a nice book of their story, and their mother died and lots of things
357SARryw ddyn go ddifater oedd taid Nel_Fach_Y_BwcsCS .
  rywsome.PREQ+SM ddynman.N.M.SG+SM gorather.ADV ddifaterindifferent.ADJ+SM oeddbe.V.3S.IMPERF taidgrandfather.N.M.SG Nel_Fach_Y_Bwcsname .
  Nel Fach Y Bwcs's grandfather was quite an uncaring man
358SARso oedd o a (y)r bachgen wedi mynd i rywle (.) tra oedd y wraig +//.
  soso.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S aand.CONJ yrthe.DET.DEF bachgenboy.N.M.SG wediafter.PREP myndgo.V.INFIN ito.PREP rywlesomewhere.N.M.SG+SM trawhile.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ythe.DET.DEF wraigwife.N.F.SG+SM .
  so he and the boy had gone off somewhere while the wife...
359SARfath â mae (y)n digwydd i finnau lawer gwaith .
  fathtype.N.F.SG+SM âas.CONJ maebe.V.3S.PRES ynPRT digwyddhappen.V.INFIN ito.PREP finnauI.PRON.EMPH.1S+SM lawermany.QUAN+SM gwaithtime.N.F.SG .
  as happens to me many times
360SAR+, yn sefyll hunan .
  ynPRT sefyllstand.V.INFIN hunanself.PRON.SG .
  standing alone
361CRLhym +...
  hymhmm.IM .
  
362SARa mi farwodd .
  aand.CONJ miPRT.AFF farwodddie.V.3S.PAST+SM .
  and she died
363CRLhym +...
  hymhmm.IM .
  
364SARac <roedd hi> [//] oedd gyda hi <petisoS bach> [//] poniCS bach .
  acand.CONJ roeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S oeddbe.V.3S.IMPERF gydawith.PREP hishe.PRON.F.3S petisopony.N.M.SG bachsmall.ADJ ponipony.N.M.SG bachsmall.ADJ .
  and she had a little pony
365SARac oedd hi xxx mae yn debyg yn_ôl yr hanes .
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S maebe.V.3S.PRES ynPRT debygsimilar.ADJ+SM yn_ôlback.ADV yrthe.DET.DEF hanesstory.N.M.SG .
  and she was [...] probably, according to the story
366SARa misus HughesCS DowlaisCS (.) PantglasCS oedd [/] oedd y <bydwraig &m ynde> [//] parteraS ynde .
  aand.CONJ misusMrs.N.F.SG Hughesname Dowlaisname Pantglasname oeddbe.V.3S.IMPERF oeddbe.V.3S.IMPERF ythe.DET.DEF bydwraigmidwife.N.F.SG yndeisn't_it.IM parteramidwife.N.F.SG yndeisn't_it.IM .
  and Mrs Hughes Dowlais Pantglas was the midwife, right
367CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
368CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
369SARa bod hi wedi methu (y)r ffordd achos oedd hi yn nos a mi ddoth yn_ôl .
  aand.CONJ bodbe.V.INFIN hishe.PRON.F.3S wediafter.PREP methufail.V.INFIN yrthe.DET.DEF fforddway.N.F.SG achosbecause.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S ynPRT nosnight.N.F.SG aand.CONJ miPRT.AFF ddothcome.V.3S.PAST+SM yn_ôlback.ADV .
  and that she had come off the road because it was night and she came back
370SARa feddyliodd bod ei mam hi &n yn cysgu .
  aand.CONJ feddylioddthink.V.3S.PAST+SM bodbe.V.INFIN eiher.ADJ.POSS.F.3S mammother.N.F.SG hishe.PRON.F.3S ynPRT cysgusleep.V.INFIN .
  and she thought her mother was asleep
371CRLia .
  iayes.ADV .
  yes
372SARa mi aeth hi a mi orwedd yn ei ochr hi .
  aand.CONJ miPRT.AFF aethgo.V.3S.PAST hishe.PRON.F.3S aand.CONJ miPRT.AFF orweddlie_down.V.3S.PRES+SM.[or].lie_down.V.INFIN+SM ynPRT eiher.ADJ.POSS.F.3S ochrside.N.F.SG hishe.PRON.F.3S .
  and she went and lay by her side
373SARplentyn bach oedd hithau .
  plentynchild.N.M.SG bachsmall.ADJ oeddbe.V.3S.IMPERF hithaushe.PRON.EMPH.F.3S .
  she was a little child
374CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
375SARwel lle oedd ei gwr hi ?
  welwell.IM llewhere.INT oeddbe.V.3S.IMPERF eiher.ADJ.POSS.F.3S gwrfringe.N.M.SG+SM hishe.PRON.F.3S ?
  well, where was her husband?
376CRL+< ia .
  iayes.ADV .
  yes
377CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
378SARmae (y)na ddynion fel (y)na i gael .
  maebe.V.3S.PRES ynathere.ADV ddynionmen.N.M.PL+SM fellike.CONJ ynathere.ADV ito.PREP gaelget.V.INFIN+SM .
  there are men like that around
379CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
380SARmaen nhw i gael eto .
  maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ito.PREP gaelget.V.INFIN+SM etoagain.ADV .
  they're still around
381CRL+< xxx .
  .
  
382CRLiawn (e)fallai oedd o (y)n gweithio yn bell .
  iawnOK.ADV efallaiperhaps.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT gweithiowork.V.INFIN ynPRT bellfar.ADJ+SM .
  ok, he might have been working far away
383SAR+< a mae (y)na wragedd hefyd .
  aand.CONJ maebe.V.3S.PRES ynathere.ADV wrageddwives.N.F.PL+SM hefydalso.ADV .
  and there are women too
384CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
385CRLwel +...
  welwell.IM .
  well
386SARac uh (.) be arall alla i ddweud wrtho ti ?
  acand.CONJ uher.IM bewhat.INT arallother.ADJ allabe_able.V.1S.PRES+SM iI.PRON.1S ddweudsay.V.INFIN+SM wrthoto_him.PREP+PRON.M.3S tiyou.PRON.2S ?
  and er, what else can I tell you?
387CRL<y boi (y)na os oedd o> [?] +//.
  ythe.DET.DEF boilad.N.M.SG ynathere.ADV osif.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S .
  that boy, if he was...
388CRLoedd rywun o (y)r teulu wedi aros yn Cymru rywdro wedyn ?
  oeddbe.V.3S.IMPERF rywunsomeone.N.M.SG+SM oof.PREP yrthe.DET.DEF teulufamily.N.M.SG wediafter.PREP aroswait.V.INFIN ynPRT CymruWales.N.F.SG.PLACE rywdrosome_time.ADV+SM wedynafterwards.ADV ?
  had anyone from the family stayed in Wales any time after that?
389CRLwnaethoch chi gael gwybod neu na ?
  wnaethochdo.V.2P.PAST+SM chiyou.PRON.2P gaelget.V.INFIN+SM gwybodknow.V.INFIN neuor.CONJ nano.ADV ?
  did you find out or not?
390SARond hanes uh teulu taid chaeson ni ddim hanes .
  ondbut.CONJ hanesstory.N.M.SG uher.IM teulufamily.N.M.SG taidgrandfather.N.M.SG chaesonget.V.1P.PAST+AM niwe.PRON.1P ddimnot.ADV+SM hanesstory.N.M.SG .
  but of grandpa's family we got no stories
391CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
392SARachos oedden nhw (y)n dod (y)r holl xxx ynde .
  achosbecause.CONJ oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT dodcome.V.INFIN yrthe.DET.DEF hollall.PREQ yndeisn't_it.IM .
  because they came the whole [...], isn't it
393CRLac oedd dada byth yn deud dim o hanes teulu mam .
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF dadaDaddy.N.M.SG bythnever.ADV ynPRT deudsay.V.INFIN dimnothing.N.M.SG oof.PREP hanesstory.N.M.SG teulufamily.N.M.SG mammother.N.F.SG .
  and Dad never used to say anything about mother's family history
394SARmm +...
  mmmm.IM .
  
395SARond oedden ni (y)n byw xxx i_gyd .
  ondbut.CONJ oeddenbe.V.1P.IMPERF niwe.PRON.1P ynPRT bywlive.V.INFIN i_gydall.ADJ .
  but we were all living [...]
396SAR<oedd o (y)n mynd> [?] xxx a (y)chydig iawn oedd mam yn gallu mynd yn dlawd iawn .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT myndgo.V.INFIN aand.CONJ ychydiga_little.QUAN iawnOK.ADV oeddbe.V.3S.IMPERF mammother.N.F.SG ynPRT gallube_able.V.INFIN myndgo.V.INFIN ynPRT dlawdpoor.ADJ+SM iawnvery.ADV .
  he was going [...] and very little, Mum could become very poor
397CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
398SARoedd hi (y)n wneud gardd lysiau ac yn godro hyn a (y)r llall .
  oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S ynPRT wneudmake.V.INFIN+SM garddgarden.N.F.SG lysiauvegetables.N.M.PL+SM acand.CONJ ynPRT godromilk.V.INFIN hynthis.PRON.DEM.SP aand.CONJ yrthe.DET.DEF llallother.PRON .
  she did some garden vegetables and milked a here and there
399SARxxx oedd gyda nhw wair a ryw bethau erbyn hyn .
  oeddbe.V.3S.IMPERF gydawith.PREP nhwthey.PRON.3P wairhay.N.M.SG+SM aand.CONJ rywsome.PREQ+SM bethauthings.N.M.PL+SM erbynby.PREP hynthis.PRON.DEM.SP .
  [...] they had hay and things by this time
400SARa mi aeson lawr a lawr .
  aand.CONJ miPRT.AFF aesongo.V.1P.PAST lawrdown.ADV aand.CONJ lawrdown.ADV .
  and it went down and down
401SARnac oedd dim_byd i gael yn diwedd .
  nacPRT.NEG oeddbe.V.3S.IMPERF dim_bydnothing.ADV ito.PREP gaelget.V.INFIN+SM ynPRT diweddend.N.M.SG .
  there was nothing available in the end
402SARa mae llawer un wedi marw yn y man hyn yn dyffryn o ddiffyg dim meddyg i gael (.) neu dim arian neu dim ffordd neu (.) ie (.) diffyg parch .
  aand.CONJ maebe.V.3S.PRES llawermany.QUAN unone.NUM wediafter.PREP marwdie.V.INFIN ynin.PREP ythe.DET.DEF manplace.N.MF.SG hynthis.ADJ.DEM.SP ynPRT dyffrynvalley.N.M.SG oof.PREP ddiffyglack.N.M.SG+SM dimnot.ADV meddygdoctor.N.M.SG ito.PREP gaelget.V.INFIN+SM neuor.CONJ dimnot.ADV arianmoney.N.M.SG neuor.CONJ dimnot.ADV fforddway.N.F.SG neuor.CONJ ieyes.ADV diffyglack.N.M.SG parchrespect.N.M.SG .
  and many a one has died in this place, in the valley, for lack of an available doctor, or of money, or of a road or, yes, lack of respect
403CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
404SARpa blwyddyn <buest ti> [//] mi est ti byw i DdolafonCS ?
  pawhich.ADJ blwyddynyear.N.F.SG buestbe.V.2S.PAST tiyou.PRON.2S miPRT.AFF estgo.V.2S.PAST tiyou.PRON.2S bywlive.V.INFIN ito.PREP Ddolafonname ?
  which year did you go to live in Dolavon?
405CRLam pump blwyddyn .
  amfor.PREP pumpfive.NUM blwyddynyear.N.F.SG .
  for 5 years
406SARpan briodais i yn y flwyddyn tri_deg saith .
  panwhen.CONJ briodaismarry.V.1S.PAST+SM iI.PRON.1S ynin.PREP ythe.DET.DEF flwyddynyear.N.F.SG+SM tri_degthirty.NUM saithseven.NUM .
  when I married, in (19)37
407CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
408SARo(eddw)n i (we)di bod yn DolafonCS rywdro yn forwyn yn lle Sara_MorrisCS uh merch i Sam_RhysCS y cefn y teulu mawr yn DolafonCS .
  oeddwnbe.V.1S.IMPERF iI.PRON.1S wediafter.PREP bodbe.V.INFIN ynin.PREP Dolafonname rywdrosome_time.ADV+SM ynPRT forwynmaid.N.F.SG+SM ynin.PREP llewhere.INT Sara_Morrisname uher.IM merchgirl.N.F.SG ito.PREP Sam_Rhysname ythe.DET.DEF cefnback.N.M.SG ythe.DET.DEF teulufamily.N.M.SG mawrbig.ADJ ynin.PREP Dolafonname .
  I'd been in Dolavon sometime as a maid at Sara Morris's place, who was the daughter of Sam Rhys the back [?], the big family in Dolavon
409SARwel teulu yn werth sôn amdanyn nhw .
  welwell.IM teulufamily.N.M.SG ynPRT werthvalue.N.M.SG+SM sônmention.V.INFIN amdanynfor_them.PREP+PRON.3P nhwthey.PRON.3P .
  well, a family worth talking about
410SAR<mae (y)n> [?] batrwm yma .
  maebe.V.3S.PRES ynPRT batrwmpattern.N.M.SG+SM ymahere.ADV .
  it's a pattern here
411SARmaen nhw (we)di cael eu rhannu lot nawr .
  maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P wediafter.PREP caelget.V.INFIN eutheir.ADJ.POSS.3P rhannudivide.V.INFIN lotlot.QUAN nawrnow.ADV .
  they've been shared a lot now
412SARond mae (y)r coed a hyn a (y)r llall lot o bethau +...
  ondbut.CONJ maebe.V.3S.PRES yrthe.DET.DEF coedtrees.N.F.PL aand.CONJ hynthis.PRON.DEM.SP aand.CONJ yrthe.DET.DEF llallother.PRON lotlot.QUAN oof.PREP bethauthings.N.M.PL+SM .
  but the trees and this and that, lots of things...
413SARmae Peter_GreenCS yn [/] yn ŵyr iddyn nhw .
  maebe.V.3S.PRES Peter_Greenname ynPRT ynPRT ŵyrgrandson.N.M.SG iddynto_them.PREP+PRON.3P nhwthey.PRON.3P .
  Peter Green is a grandson of theirs
414CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
415SARDouglas_GreenCS oedd ei dad o .
  Douglas_Greenname oeddbe.V.3S.IMPERF eihis.ADJ.POSS.M.3S dadfather.N.M.SG+SM ohe.PRON.M.3S .
  Douglas Green was his father
416SARyn byw yn y xxx .
  ynPRT bywlive.V.INFIN ynin.PREP ythe.DET.DEF .
  living in [...]
417CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
418SARac oedd &n gyda nhw ardd fawr a llysiau a codi gwair a &n &n anifeiliaid efo nhw a corral_iauS+cym da cwt ieir da .
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF gydawith.PREP nhwthey.PRON.3P arddgarden.N.F.SG+SM fawrbig.ADJ+SM aand.CONJ llysiauvegetables.N.M.PL aand.CONJ codilift.V.INFIN gwairhay.N.M.SG aand.CONJ anifeiliaidanimals.N.M.PL efowith.PREP nhwthey.PRON.3P aand.CONJ corral_iaufarmyard.N.M.SG dagood.ADJ cwthut.N.M.SG ieirhens.N.F.PL dagood.ADJ .
  and they had a big garden and vegetables and a harvester and animals and good cattle enclosures and a good chickep coop
419SARachos oedden nhw yn wneud gardd lysiau cheith yr ieir ddim fod allan .
  achosbecause.CONJ oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT wneudmake.V.INFIN+SM garddgarden.N.F.SG lysiauvegetables.N.M.PL+SM cheithget.V.3S.PRES+AM yrthe.DET.DEF ieirhens.N.F.PL ddimnot.ADV+SM fodbe.V.INFIN+SM allanout.ADV .
  because they were doing a vegetable garden the chickens can't be outside
420CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
421SARo(edde)n nhw yn ofalus fel (y)na .
  oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT ofaluscareful.ADJ+SM fellike.CONJ ynathere.ADV .
  they were careful like that
422CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
423SARoedd llawer un yn chwerthin Sam_RhysCS wedi wneud lloft i (y)r ieir .
  oeddbe.V.3S.IMPERF llawermany.QUAN unone.NUM ynPRT chwerthinlaugh.V.INFIN Sam_Rhysname wediafter.PREP wneudmake.V.INFIN+SM lloftroom.N.F.SG ito.PREP yrthe.DET.DEF ieirhens.N.F.PL .
  many people used to laugh that Sam Rhys had made a bedroom for the chickens
424SARoedd o yn wneud lle yn top i (y)r ieir gysgu er_mwyn chael cadw yn gau .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT wneudmake.V.INFIN+SM lleplace.N.M.SG ynPRT toptop.N.M.SG ito.PREP yrthe.DET.DEF ieirhens.N.F.PL gysgusleep.V.INFIN+SM er_mwynfor_the_sake_of.PREP chaelget.V.INFIN+AM cadwkeep.V.INFIN ynPRT gauclose.V.INFIN+SM .
  he used to make a place at the top for the chickens to sleep so as to stay shut
425CRL+< mm &=laugh (..) ohCS .
  mmmm.IM ohoh.IM .
  
426SARachos oedd (y)na bobl yn dwyn .
  achosbecause.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ynathere.ADV boblpeople.N.F.SG+SM ynPRT dwyntake.V.INFIN .
  because there were people stealing
427CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
428CRLahCS siŵr o fod .
  ahah.IM siŵrsure.ADJ oof.PREP fodbe.V.INFIN+SM .
  ah, I'm sure
429SARac uh ar gwaelod oedden nhw (y)n dod lawr i fwyta yn y dydd a ryw bethau felly fel (y)na .
  acand.CONJ uher.IM aron.PREP gwaelodbottom.N.M.SG oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT dodcome.V.INFIN lawrdown.ADV ito.PREP fwytaeat.V.INFIN+SM ynin.PREP ythe.DET.DEF dyddday.N.M.SG aand.CONJ rywsome.PREQ+SM bethauthings.N.M.PL+SM fellyso.ADV fellike.CONJ ynathere.ADV .
  and at the bottom they used to come down to eat in the day and some such things like that
430CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
431SARac oedden nhw yn bobl ofnadwy o barchus .
  acand.CONJ oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT boblpeople.N.F.SG+SM ofnadwyterrible.ADJ oof.PREP barchusrespectful.ADJ+SM .
  and they were extremely respectable people
432SARa misus Sam_RhysCS oedd y fydwraig fuodd yn tendio arnaf i .
  aand.CONJ misusMrs.N.F.SG Sam_Rhysname oeddbe.V.3S.IMPERF ythe.DET.DEF fydwraigmidwife.N.F.SG+SM fuoddbe.V.3S.PAST+SM ynPRT tendiotend.V.INFIN arnafon_me.PREP+PRON.1S iI.PRON.1S .
  and Mrs Sam Rhys was the midwife who tended to me
433SARtan aeth hi wedyn efo ryw anaf ar ei bys hi .
  tanuntil.PREP aethgo.V.3S.PAST hishe.PRON.F.3S wedynafterwards.ADV efowith.PREP rywsome.PREQ+SM anafwound.N.M.SG aron.PREP eiher.ADJ.POSS.F.3S byspea.N.F.PL+SM.[or].finger.N.M.SG hishe.PRON.F.3S .
  until she went afterwards with some blemish her finger
434SARyr drwg yn dechrau torri allan o ei xxx .
  yrthe.DET.DEF drwgbad.ADJ ynPRT dechraubegin.V.INFIN torribreak.V.INFIN allanout.ADV oof.PREP eiher.ADJ.POSS.F.3S.[or].his.ADJ.POSS.M.3S.[or].go.V.2S.PRES .
  the badness starting to cut out of her [...]
435CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
436SARfarwodd o (y)r canser .
  farwodddie.V.3S.PAST+SM oof.PREP yrthe.DET.DEF cansercancer.N.M.SG .
  she died of cancer
437SARbuodd yn hir yn sâl .
  buoddbe.V.3S.PAST ynPRT hirlong.ADJ ynPRT sâlill.ADJ .
  she was sick a long time
438SARac wedyn buodd gwragedd eraill ynde .
  acand.CONJ wedynafterwards.ADV buoddbe.V.3S.PAST gwrageddwives.N.F.PL eraillothers.PRON yndeisn't_it.IM .
  and then there were other wives
439SARa mi es i (y)n lwcus trwy bob peth .
  aand.CONJ miPRT.AFF esgo.V.1S.PAST iI.PRON.1S ynPRT lwcuslucky.ADJ trwythrough.PREP bobeach.PREQ+SM peththing.N.M.SG .
  and I got through everything luckily
440SARmi ddaliodd Duw ni (y)n fyw y plant a finnau .
  miPRT.AFF ddalioddcontinue.V.3S.PAST+SM Duwname niwe.PRON.1P ynPRT fywlive.V.INFIN+SM ythe.DET.DEF plantchild.N.M.PL aand.CONJ finnauI.PRON.EMPH.1S+SM .
  God kept us alive, the children and myself
441SARmae hynny achos oedd dada (y)n wneud [?] lawer ar y lle wedyn am blynyddau .
  maebe.V.3S.PRES hynnythat.PRON.DEM.SP achosbecause.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF dadaDaddy.N.M.SG ynPRT wneudmake.V.INFIN+SM lawermany.QUAN+SM aron.PREP ythe.DET.DEF lleplace.N.M.SG wedynafterwards.ADV amfor.PREP blynyddauyears.N.F.PL .
  that's because Dad did a lot to the place after that for years
442CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
443SARoedd o (ddi)m yn licio trin tir .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ddimnot.ADV+SM ynPRT liciolike.V.INFIN trintreat.V.INFIN tirland.N.M.SG .
  he didn't like cultivating land
444SARoedd o (y)n debyg iawn i (y)r uh (..) ryw lyfr ddarllenais i rywdro .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT debygsimilar.ADJ+SM iawnvery.ADV ito.PREP yrthe.DET.DEF uher.IM rywsome.PREQ+SM lyfrbook.N.M.SG+SM ddarllenaisread.V.1S.PAST+SM iI.PRON.1S rywdrosome_time.ADV+SM .
  he was much like the, er... some book I read once
445SARhanes yn (y)r hen wlad oedd o .
  hanesstory.N.M.SG ynin.PREP yrthe.DET.DEF henold.ADJ wladcountry.N.F.SG+SM oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S .
  it was a story from the old country
446SARrhyw ddyn wedi mynd i rywle i wrando ar y preliminaresS ynde yr uh yr rhagbrawf efo ryw gôr a ryw bethau ynde .
  rhywsome.PREQ ddynman.N.M.SG+SM wediafter.PREP myndgo.V.INFIN ito.PREP rywlesomewhere.N.M.SG+SM ito.PREP wrandolisten.V.INFIN+SM aron.PREP ythe.DET.DEF preliminarespreliminary.ADJ.M.PL yndeisn't_it.IM yrthe.DET.DEF uher.IM yrthe.DET.DEF rhagbrawfpreliminary_round.N.G.SG efowith.PREP rywsome.PREQ+SM gôrchoir.N.M.SG+SM aand.CONJ rywsome.PREQ+SM bethauthings.N.M.PL+SM yndeisn't_it.IM .
  some man had gone somewhere to listen to the preliminaries, right, the preliminary test with some choir and things, right
447SARa ryw ddyn [?] arall xxx isio ei weld o bore neu rywbeth +"/.
  aand.CONJ rywsome.PREQ+SM ddynman.N.M.SG+SM arallother.ADJ isiowant.N.M.SG eihis.ADJ.POSS.M.3S weldsee.V.INFIN+SM ohe.PRON.M.3S boremorning.N.M.SG neuor.CONJ rywbethsomething.N.M.SG+SM .
  and some other man [...] wanted to see him in the morning or something
448SAR+" na .
  nano.ADV .
  no
449SARmeddai (.) ei wraig o +".
  meddaisay.V.3S.IMPERF eihis.ADJ.POSS.M.3S wraigwife.N.F.SG+SM ohe.PRON.M.3S .
  his wife said
450SAR+" dw i yn brysur ofnadwy .
  dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ynPRT brysurbusy.ADJ+SM ofnadwyterrible.ADJ .
  I'm very busy
451SAR+" ond deudwch be dach chi +...
  ondbut.CONJ deudwchsay.V.2P.PRES bewhat.INT dachbe.V.2P.PRES chiyou.PRON.2P .
  but say what you...
452SARmae rywbeth rhyngddo fo &bob .
  maebe.V.3S.PRES rywbethsomething.N.M.SG+SM rhyngddobetween him.PREP+PRON.M.3S fohe.PRON.M.3S .
  there's something between him...
453SARa oedd yr anthem digwydd bod Ni_Phlygwn_Byth_I_LawrCS .
  aand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF yrthe.DET.DEF anthemanthem.N.F.SG digwyddhappen.V.INFIN bodbe.V.INFIN Ni_Phlygwn_Byth_I_Lawrname .
  and the anthem happened to be Ni Phlygwn Byth I Lawr ['We shall not bow down"]
454SARdarn o (y)r Beibl ydy o ynde .
  darnpiece.N.M.SG oof.PREP yrthe.DET.DEF BeiblBible.N.M.SG ydybe.V.3S.PRES ohe.PRON.M.3S yndeisn't_it.IM .
  it's a passage from the Bible
455SARna dan ni (ddi)m plygu i ddelwau na (ddi)m_byd felly ynde .
  nano.ADV danbe.V.1P.PRES niwe.PRON.1P ddimnot.ADV+SM plygufold.V.INFIN ito.PREP ddelwauimage.N.F.PL+SM nano.ADV.[or].than.CONJ.[or].(n)or.CONJ.[or].who_not.PRON.REL.NEG.[or].PRT.NEG ddim_bydnothing.ADV+SM fellyso.ADV yndeisn't_it.IM .
  no, we don't bow to idols or anything like that
456CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
457SARmae ryw &r um Ni_Phlygwn_Byth_I_LawrCS rhyngtho bob caib a rhaw bore (y)ma .
  maebe.V.3S.PRES rywsome.PREQ+SM umum.IM Ni_Phlygwn_Byth_I_Lawrname rhyngthobetween.PREP bobeach.PREQ+SM caibpickaxe.N.F.SG aand.CONJ rhawspade.N.F.SG boremorning.N.M.SG ymahere.ADV .
  there's some Ni Phlygwn Byth I Lawr between every pick and shovel this morning
458CRL&=laugh .
  .
  
459SARa wedyn [=! laughs] +...
  aand.CONJ wedynafterwards.ADV .
  and then...
460SAR&=laugh .
  .
  
461CRL+< &=laugh .
  .
  
462SARa [/] &=laugh <a peidio plygu lawr> [=! laugh] .
  aand.CONJ aand.CONJ peidiostop.V.INFIN plygufold.V.INFIN lawrdown.ADV .
  and not bowing down
463CRL&ts .
  .
  
464SARa mae llawer i nhw (y)n ofn y ga i +//.
  aand.CONJ maebe.V.3S.PRES llawermany.QUAN ito.PREP nhwthey.PRON.3P ynPRT ofnfear.N.M.SG ythat.PRON.REL gaget.V.1S.PRES+SM iI.PRON.1S .
  and many of them are afraid I'll get...
465SARa gwaith wneith i (y)r caib a rhaw .
  aand.CONJ gwaithwork.N.M.SG wneithdo.V.3S.FUT+SM ito.PREP.[or].I.PRON.1S yrthe.DET.DEF caibpickaxe.N.F.SG aand.CONJ rhawspade.N.F.SG .
  and he did work to pick and shovel
466SARachos dw i (we)di wneud o (.) (we)di bod ar y ffarm (.) efo (y)r arad a (y)r &orsel (.) oedden ni (y)n gallu pan oedden ni (y)n blant ifanc .
  achosbecause.CONJ dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S wediafter.PREP wneudmake.V.INFIN+SM ohe.PRON.M.3S wediafter.PREP bodbe.V.INFIN aron.PREP ythe.DET.DEF ffarmfarm.N.F.SG efowith.PREP yrthe.DET.DEF aradplough.N.M.SG aand.CONJ yrthat.PRON.REL oeddenbe.V.1P.IMPERF niwe.PRON.1P ynPRT gallube_able.V.INFIN panwhen.CONJ oeddenbe.V.1P.IMPERF niwe.PRON.1P ynPRT blantchild.N.M.PL+SM ifancyoung.ADJ .
  because I do it, having been on the farm with the plough and the harrow [?] we were able when we were little children
467CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
468SARmynd i (y)r camp i nôl coed tân bob amser .
  myndgo.V.INFIN ito.PREP yrthe.DET.DEF campachievement.N.F.SG ito.PREP nôlfetch.V.INFIN coedtrees.N.F.PL tânfire.N.M.SG bobeach.PREQ+SM amsertime.N.M.SG .
  going to the camp [?] to fetch firewood all the time
469SARoedd o (y)n hen arferiad oedd lle bod ni ddim allan i (y)r camp (.) i nôl coed tân na sefyll yn tŷ achos oedden ni (y)n ofn .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT henold.ADJ arferiadcustom.N.MF.SG oeddbe.V.3S.IMPERF llewhere.INT bodbe.V.INFIN niwe.PRON.1P ddimnot.ADV+SM.[or].nothing.N.M.SG+SM allanout.ADV ito.PREP yrthe.DET.DEF campachievement.N.F.SG ito.PREP nôlfetch.V.INFIN coedtrees.N.F.PL tânfire.N.M.SG na(n)or.CONJ sefyllstand.V.INFIN ynPRT house.N.M.SG achosbecause.CONJ oeddenbe.V.1P.IMPERF niwe.PRON.1P ynPRT ofnfear.N.M.SG .
  it was an old custom, yes, where we didn't [go] out to the camp[?] to fetch firewood or stand in the house because we were afraid
470CRL+< mm (...) mm (..) &n ofn .
  mmmm.IM mmmm.IM ofnfear.N.M.SG .
  mm, mm, afraid
471SARoedd chwaer hyna(f) (y)n &hn yn sâl yn aml .
  oeddbe.V.3S.IMPERF chwaersister.N.F.SG hynafolder.ADJ ynPRT ynPRT sâlill.ADJ ynPRT amlfrequent.ADJ .
  the eldest daughter was often sick
472SARdiffyg bwyd oedd o .
  diffyglack.N.M.SG bwydfood.N.M.SG oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S .
  it was lack of food
473CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
474SARoedd neb yn dyfod [?] lawr .
  oeddbe.V.3S.IMPERF nebanyone.PRON ynPRT dyfodcome.V.INFIN lawrdown.ADV .
  nobody used to come down
475SARoedd neb yn dod .
  oeddbe.V.3S.IMPERF nebanyone.PRON ynPRT dodcome.V.INFIN .
  nobody came
476SARdw i (y)n cofio misus Sioned_OrwigCS misus PriceCS miss Catrin_Llwyd_EleriCS yn edrych amdano(n) ni .
  dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ynPRT cofioremember.V.INFIN misusMrs.N.F.SG Sioned_Orwigname misusMrs.N.F.SG Pricename missmiss.N.F.SG Catrin_Llwyd_Eleriname ynPRT edrychlook.V.INFIN amdanonfor_us.PREP+PRON.1P niwe.PRON.1P .
  I remember Mrs Sioned Orwig, Mrs Price, Miss Catrin Llwyd Eleri looking for us
477SARoedd misus Hawys_DafyddCS yn dod .
  oeddbe.V.3S.IMPERF misusMrs.N.F.SG Hawys_Dafyddname ynPRT dodcome.V.INFIN .
  Mrs Hawys Dafydd was coming
478SARond oedd hi (y)n gyrru MargeCS ei merch i weld sut oedd CerysCS .
  ondbut.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S ynPRT gyrrudrive.V.INFIN Margename eihis.ADJ.POSS.M.3S merchgirl.N.F.SG ito.PREP weldsee.V.INFIN+SM suthow.INT oeddbe.V.3S.IMPERF Cerysname .
  she was taking Marge and her daughter to see how Cerys was
479SARmm +...
  mmmm.IM .
  
480SARa dyna faint o gymdog(ion) +//.
  aand.CONJ dynathat_is.ADV faintsize.N.M.SG+SM oof.PREP gymdogionneighbours.N.M.PL+SM .
  and that's how many neighbours...
481SARoedd gyda ni fawr o gymdeithas .
  oeddbe.V.3S.IMPERF gydawith.PREP niwe.PRON.1P fawrbig.ADJ+SM oof.PREP gymdeithassociety.N.F.SG+SM .
  we had a lot of society
482SARdim jyst .
  dimnot.ADV jystjust.ADV .
  just about none
483SARa chaen ni ddim mynd i (y)r ysgol .
  aand.CONJ chaenget.V.1P.IMPERF+AM niwe.PRON.1P ddimnot.ADV+SM myndgo.V.INFIN ito.PREP yrthe.DET.DEF ysgolschool.N.F.SG .
  and we weren't allawed to go to school
484CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
485SARoedd dada (y)n deud oedd gyda fo ddim xxx fan (y)na .
  oeddbe.V.3S.IMPERF dadaDaddy.N.M.SG ynPRT deudsay.V.INFIN oeddbe.V.3S.IMPERF gydawith.PREP fohe.PRON.M.3S ddimnot.ADV+SM fanplace.N.MF.SG+SM ynathere.ADV .
  Dad said he had no [...] there
486SARwel oedden ni wrth ein bodd .
  welwell.IM oeddenbe.V.1P.IMPERF niwe.PRON.1P wrthby.PREP einour.ADJ.POSS.1P boddpleasure.N.M.SG .
  well, we loved it
487SARoedden ni ddim gallu (y)r Sbanish .
  oeddenbe.V.1P.IMPERF niwe.PRON.1P ddimnot.ADV+SM gallube_able.V.INFIN yrthe.DET.DEF SbanishSpanish.N.F.SG .
  we couldn't speak Spanish
488CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
489SARdw i (we)di darllen yn rhyw lyfr (.) dim mor gymaint o flynyddau yn_ôl (.) mae (y)n dweud mai Ceri_TomosCS oedd y prif un yn_erbyn dysgu (y)r Sbanish .
  dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S wediafter.PREP darllenread.V.INFIN ynin.PREP rhywsome.PREQ lyfrbook.N.M.SG+SM dimnot.ADV morso.ADV gymaintso much.ADJ+SM oof.PREP flynyddauyears.N.F.PL+SM yn_ôlback.ADV maebe.V.3S.PRES ynPRT dweudsay.V.INFIN maithat_it_is.CONJ.FOCUS Ceri_Tomosname oeddbe.V.3S.IMPERF ythe.DET.DEF prifprincipal.PREQ unone.NUM yn_erbynagainst.PREP dysguteach.V.INFIN yrthe.DET.DEF SbanishSpanish.N.F.SG .
  I've read in some book not so many years ago it says that Ceri Tomos was the main one against learning Spanish
490CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
491SARSbaeneg castellanoS (y)dy o dim Sbanish ynde .
  SbaenegSpanish.N.F.SG castellanoSpanish.N.M.SG ydybe.V.3S.PRES ohe.PRON.M.3S dimnot.ADV SbanishSpanish.N.F.SG yndeisn't_it.IM .
  it's Castillian, not "Spanish", eh
492CRL+< ia Sbaeneg Sbaeneg .
  iayes.ADV SbaenegSpanish.N.F.SG SbaenegSpanish.N.F.SG .
  yes, Spanish
493SARac ro(eddw)n i yn deud wrtho beth o (y)r hanes .
  acand.CONJ roeddwnbe.V.1S.IMPERF iI.PRON.1S ynPRT deudsay.V.INFIN wrthoto_him.PREP+PRON.M.3S beththing.N.M.SG+SM oof.PREP yrthe.DET.DEF hanesstory.N.M.SG .
  and I was telling him some of the story
494SARxxx gallu darllen ryw (y)chydig Gymraeg .
  gallucapability.N.M.SG.[or].be_able.V.INFIN darllenread.V.INFIN rywsome.PREQ+SM ychydiga_little.QUAN GymraegWelsh.N.F.SG+SM .
  [...] able to read a little Welsh
495CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
496SARmae rai hyna(f) gallu .
  maebe.V.3S.PRES raisome.PRON+SM hynafolder.ADJ gallube_able.V.INFIN .
  the older ones can
497SARpedwar hyna(f) yn gallu Cymraeg a Sbanish .
  pedwarfour.NUM.M hynafolder.ADJ ynPRT gallube_able.V.INFIN CymraegWelsh.N.F.SG aand.CONJ SbanishSpanish.N.F.SG .
  the four eldest know Welsh and Spanish
498CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
499SARa Gymraeg xxx .
  aand.CONJ GymraegWelsh.N.F.SG+SM .
  and Welsh [...]
500SARi ddarllen a sgrifennu .
  ito.PREP ddarllenread.V.INFIN+SM aand.CONJ sgrifennuwrite.V.INFIN .
  to read and write
501SARia (.) rhag iddyn nhw ddeud <bod o (y)n> [//] bod [//] be oedd o (y)n ddeud [?] .
  iayes.ADV rhagfrom.PREP iddynto_them.PREP+PRON.3P nhwthey.PRON.3P ddeudsay.V.INFIN+SM bodbe.V.INFIN ohe.PRON.M.3S ynPRT bodbe.V.INFIN bewhat.INT oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT ddeudsay.V.INFIN+SM .
  yes, in case they said what he was saying
502CRL&=laugh .
  .
  
503SARachos oedd o yn deud .
  achosbecause.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT deudsay.V.INFIN .
  because he used to say
504SARa wedyn ges i lawer o hanes fel (y)na .
  aand.CONJ wedynafterwards.ADV gesget.V.1S.PAST+SM iI.PRON.1S lawermany.QUAN+SM oof.PREP hanesstory.N.M.SG fellike.CONJ ynathere.ADV .
  and then I got a lot of history that way
505CRLa o le wnest ti dysgu Sbaeneg .
  aand.CONJ oof.PREP leplace.N.M.SG+SM wnestdo.V.2S.PAST+SM tiyou.PRON.2S dysguteach.V.INFIN SbaenegSpanish.N.F.SG .
  and where did you learn Spanish from?
506SAR+< xxx .
  .
  
507SARehCS ?
  eheh.IM ?
  
508CRLo le wnest ti dysgu Sbaeneg ?
  oof.PREP leplace.N.M.SG+SM wnestdo.V.2S.PAST+SM tiyou.PRON.2S dysguteach.V.INFIN SbaenegSpanish.N.F.SG ?
  where did you learn Spanish from?
509CRLos oeddet ti yn siarad Cymraeg dyna gyd .
  osif.CONJ oeddetbe.V.2S.IMPERF tiyou.PRON.2S ynPRT siaradtalk.V.INFIN CymraegWelsh.N.F.SG dynathat_is.ADV gydjoint.ADJ+SM .
  if you used to speak Welsh only
510SARum o llyfrau &a Sbaeneg ac ar_ôl i (y)r plant ddechrau mynd i yr ysgol ac_ati .
  umum.IM oof.PREP llyfraubooks.N.M.PL SbaenegSpanish.N.F.SG acand.CONJ ar_ôlafter.PREP ito.PREP yrthe.DET.DEF plantchild.N.M.PL ddechraubegin.V.INFIN+SM myndgo.V.INFIN ito.PREP yrthe.DET.DEF ysgolschool.N.F.SG ac_atiand_so_on.ADV .
  um, from Spanish books, and after the children started going to school and so on
511SARo(eddw)n i (y)n darllen nhw (y)chydig bach xxx .
  oeddwnbe.V.1S.IMPERF iI.PRON.1S ynPRT darllenread.V.INFIN nhwthey.PRON.3P ychydiga_little.QUAN bachsmall.ADJ .
  I used to read them a little bit [...]
512SARoedd plant PantglasCS yn chwarae yn Gymraeg i_gyd .
  oeddbe.V.3S.IMPERF plantchild.N.M.PL Pantglasname ynPRT chwaraeplay.V.INFIN ynin.PREP GymraegWelsh.N.F.SG+SM i_gydall.ADJ .
  the Pantglas children all used to play in Welsh
513CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
514SARach(os) o(edde)n ni (y)n gallu mynd rywfaint i (y)r ysgol .
  achosbecause.CONJ oeddenbe.V.1P.IMPERF niwe.PRON.1P ynPRT gallube_able.V.INFIN myndgo.V.INFIN rywfaintamount.N.M.SG+SM ito.PREP yrthe.DET.DEF ysgolschool.N.F.SG .
  because I was able to go to school a little bit
515CRL+< ia .
  iayes.ADV .
  yes
516SAR(y)chydig iawn .
  ychydiga_little.QUAN iawnOK.ADV .
  very little
517CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
518SARac yr athro &o SantiagoCS athro neis oedd o .
  acand.CONJ yrthe.DET.DEF athroteacher.N.M.SG Santiagoname athroteacher.N.M.SG neisnice.ADJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S .
  and the teacher, Santiago, he was a nice teacher
519SARPedro_Pena_SantiagoCS oedd ei enw fo .
  Pedro_Pena_Santiagoname oeddbe.V.3S.IMPERF eihis.ADJ.POSS.M.3S enwname.N.M.SG fohe.PRON.M.3S .
  Pedro Pena Santiago was his name
520SARbriod efo merch xxx Gymraes .
  briodproper.ADJ+SM efowith.PREP merchgirl.N.F.SG GymraesWelsh_person.N.F.SG+SM .
  married to a girl [...] Welsh
521CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
522SARmerch yr athro xxx dyn du (..) oedd yr athro hynny .
  merchgirl.N.F.SG yrthe.DET.DEF athroteacher.N.M.SG dynman.N.M.SG dublack.ADJ oeddbe.V.3S.IMPERF yrthe.DET.DEF athroteacher.N.M.SG hynnythat.ADJ.DEM.SP .
  a daughter of the teacher [...] a black man, that teacher was
523CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
524SARa oedd o xxx .
  aand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S .
  and he was [...]
525SARac oedd o (y)n wneud y xxx +"/.
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT wneudmake.V.INFIN+SM ythe.DET.DEF .
  and he used to do the [...]...
526SAR[- spa] +" está bien que juega en galés .
  estábe.V.3S.PRES biengood.N.M.SG quethat.PRON.REL juegaplay.V.3S.PRES enin.PREP galésWelsh.N.M.SG .
  it is ok that he plays in Welsh.
527SAR[- spa] +" pero viene mi hermana .
  perobut.CONJ vienecome.V.3S.PRES mimy.ADJ.POSS.MF.1S.SG hermanasister.N.F.SG .
  but my sister is comming.
528SARmeddai fo +".
  meddaisay.V.3S.IMPERF fohe.PRON.M.3S .
  he said
529SARa mae ei chwaer o yn dod wedyn ac yn dysgu chi <siarad yn> [//] chwarae yn Sbanish .
  aand.CONJ maebe.V.3S.PRES eihis.ADJ.POSS.M.3S chwaersister.N.F.SG ohe.PRON.M.3S ynPRT dodcome.V.INFIN wedynafterwards.ADV acand.CONJ ynPRT dysguteach.V.INFIN chiyou.PRON.2P siaradtalk.V.INFIN ynPRT chwaraeplay.V.INFIN ynin.PREP SbanishSpanish.N.F.SG .
  and his sister comes then and teaches you to play in Spanish
530CRLhym +...
  hymhmm.IM .
  
531SARac oedden ni (y)n gallu ryw gymaint o hwnnw .
  acand.CONJ oeddenbe.V.1P.IMPERF niwe.PRON.1P ynPRT gallube_able.V.INFIN rywsome.PREQ+SM gymaintso much.ADJ+SM ofrom.PREP.[or].of.PREP.[or].he.PRON.M.3S hwnnwthat.PRON.DEM.M.SG .
  and I could understand some of that
532SARwedyn oedd rai plant yn dysgu (y)n gynt .
  wedynafterwards.ADV oeddbe.V.3S.IMPERF raisome.PREQ+SM plantchild.N.M.PL ynPRT dysguteach.V.INFIN ynPRT gyntearlier.ADJ+SM .
  then some children learned before that
533SARoedd rhai yn cael cyfle i siarad .
  oeddbe.V.3S.IMPERF rhaisome.PRON ynPRT caelget.V.INFIN cyfleopportunity.N.M.SG ito.PREP siaradtalk.V.INFIN .
  some had the chance to speak it
534CRLsiŵr o fod .
  siŵrsure.ADJ oof.PREP fodbe.V.INFIN+SM .
  for sure
535SARoedden ni ddim .
  oeddenbe.V.1P.IMPERF niwe.PRON.1P ddimnot.ADV+SM .
  we didn't
536SARoedd ddim modd dim un llyfr dim un gair yn mynd yna .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ddimnot.ADV+SM moddmeans.N.M.SG dimnot.ADV unone.NUM llyfrbook.N.M.SG dimnot.ADV unone.NUM gairword.N.M.SG ynPRT myndgo.V.INFIN ynathere.ADV .
  there was no way, not a single book, not a single word going there
537CRL+< ohCS .
  ohoh.IM .
  
538SAR<ac oedd Saesneg> [///] o(edde)n nhw (y)n dysgu Saesneg i ni .
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF SaesnegEnglish.N.F.SG oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT dysguteach.V.INFIN SaesnegEnglish.N.F.SG ito.PREP niwe.PRON.1P .
  they used to teach us English
539CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
540SARac o(edde)n nhw wedi dysgu mai yr &i iaith yma oedd y castellanoS iaith y wlad .
  acand.CONJ oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P wediafter.PREP dysguteach.V.INFIN maithat_it_is.CONJ.FOCUS yrthe.DET.DEF iaithlanguage.N.F.SG ymahere.ADV oeddbe.V.3S.IMPERF ythe.DET.DEF castellanoSpanish.N.M.SG iaithlanguage.N.F.SG ythe.DET.DEF wladcountry.N.F.SG+SM .
  and they used to teach that this language, Spanish, was the national language
541CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
542SARwnaeson nhw erioed ddysgu dw i (ddi)m yn credu .
  wnaesondo.V.3P.PAST+SM nhwthey.PRON.3P erioednever.ADV ddysguteach.V.INFIN+SM dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ddimnot.ADV+SM ynPRT credubelieve.V.INFIN .
  they never taught it I don't think
543CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
544SARond oedd rai pobl (we)di dysgu yn PantglasCS .
  ondbut.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF raisome.PREQ+SM poblpeople.N.F.SG wediafter.PREP dysguteach.V.INFIN ynin.PREP Pantglasname .
  but some people had learned it at Pantglas
545SARoedd (y)na wragedd ac ati a dynion yn gallu siarad efo ryw ddyn yn dod i (y)r lle .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ynathere.ADV wrageddwives.N.F.PL+SM acand.CONJ atito_her.PREP+PRON.F.3S aand.CONJ dynionmen.N.M.PL ynPRT gallube_able.V.INFIN siaradtalk.V.INFIN efowith.PREP rywsome.PREQ+SM ddynman.N.M.SG+SM ynPRT dodcome.V.INFIN ito.PREP yrthe.DET.DEF lleplace.N.M.SG .
  there were wives and such, and and men able to speak it with some man who came to their place
546SARfel y gallineroS oedden ni (y)n galw yn prynu ieir ac yn gwerthu xxx hen bethau dillad a [/] (.) a rai bwydydd ac ati mewn [?] ryw gerbyd bach fel (y)na .
  fellike.CONJ ythe.DET.DEF gallinerochicken_farmer.N.M.SG oeddenbe.V.1P.IMPERF niwe.PRON.1P ynPRT galwcall.V.INFIN ynPRT prynubuy.V.INFIN ieirhens.N.F.PL acand.CONJ ynPRT gwerthusell.V.INFIN henold.ADJ bethauthings.N.M.PL+SM dilladclothes.N.M.PL aand.CONJ aand.CONJ raisome.PREQ+SM bwydyddfoods.N.M.PL acand.CONJ atito_her.PREP+PRON.F.3S mewnin.PREP rywsome.PREQ+SM gerbydcarriage.N.M.SG+SM bachsmall.ADJ fellike.CONJ ynathere.ADV .
  like the gallinero (poultry dealer) we called him, buying chickens and selling [...] old things, clothes and some foods and things, in some little van like that
547CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
548CRL+< ia .
  iayes.ADV .
  yes
549CRLahCS .
  ahah.IM .
  
550SARa oedden nhw wedi arfer siarad efo yr Indiaid wedyn .
  aand.CONJ oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P wediafter.PREP arferuse.V.INFIN siaradtalk.V.INFIN efowith.PREP yrthe.DET.DEF Indiaidname wedynafterwards.ADV .
  and they were used to talking to the Indians then
551SARoedd e (y)n xxx wedyn .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ehe.PRON.M.3S ynPRT wedynafterwards.ADV .
  it was [...] then
552CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
553CRLia o(edde)n nhw (y)n cael dipyn mwy o cyfle .
  iayes.ADV oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT caelget.V.INFIN dipynlittle_bit.N.M.SG+SM mwymore.ADJ.COMP oof.PREP cyfleopportunity.N.M.SG .
  yes, they had a bit more opportunity
554SARa fan (y)na mae (y)n anfantais ofnadwy .
  aand.CONJ fanplace.N.MF.SG+SM ynathere.ADV maebe.V.3S.PRES ynPRT anfantaisdisadvantage.N.F.SG ofnadwyterrible.ADJ .
  and there it's a massive advantage
555SARa colli yr ysgol gynta .
  aand.CONJ collilose.V.INFIN yrthe.DET.DEF ysgolschool.N.F.SG gyntafirst.ORD+SM .
  and missing school first
556CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
557SARwaeth ryw faint o xxx wedyn wnei di ddim llenwi (y)r bwlch (y)na byth .
  waethworse.ADJ.COMP+SM rywsome.PREQ+SM faintsize.N.M.SG+SM oof.PREP wedynafterwards.ADV wneido.V.2S.PRES+SM diyou.PRON.2S+SM ddimnot.ADV+SM llenwifill.V.INFIN yrthe.DET.DEF bwlchspace.N.M.SG ynathere.ADV bythnever.ADV .
  never mind how much [...] afterwards, you won't ever fill that gap
558CRLna .
  nano.ADV .
  no
559SARacho(s) (y)n hanes y wlad mae hanes hyn mae hanes +...
  achosbecause.CONJ ynPRT hanesstory.N.M.SG ythe.DET.DEF wladcountry.N.F.SG+SM maebe.V.3S.PRES hanesstory.N.M.SG hynthis.ADJ.DEM.SP maebe.V.3S.PRES hanesstory.N.M.SG .
  because in national history there's the history of this, there's the history of...
560SARmae (y)na lawer o bethau yn ysgol colli addysg .
  maebe.V.3S.PRES ynathere.ADV lawermany.QUAN+SM oof.PREP bethauthings.N.M.PL+SM ynPRT ysgolschool.N.F.SG collilose.V.INFIN addysgeducation.N.F.SG .
  there are many things at school losing education
561SARond mi gafodd fy mhlant i trwy lwc .
  ondbut.CONJ miPRT.AFF gafoddget.V.3S.PAST+SM fymy.ADJ.POSS.1S mhlantchild.N.M.PL+NM ito.PREP trwythrough.PREP lwcluck.N.F.SG .
  but my children got it, luckily
562SARgafodd y tri bachgen mynd yn_ôl bob ehCS twrn .
  gafoddget.V.3S.PAST+SM ythe.DET.DEF trithree.NUM.M bachgenboy.N.M.SG myndgo.V.INFIN yn_ôlback.ADV bobeach.PREQ+SM eheh.IM twrnturn.N.M.SG .
  the three boys got to go back every chance
563SARa dechrau gyda un a dechrau llall wedyn +...
  aand.CONJ dechraubegin.V.INFIN gydawith.PREP unone.NUM aand.CONJ dechraubegin.V.INFIN llallother.PRON wedynafterwards.ADV .
  and starting with one and then starting the other afterwards
564SARi Patagonia lle mae merch PenriCS ac AlunCS a siŵr bod nhw yma nawr .
  ito.PREP Patagonianame llewhere.INT maebe.V.3S.PRES merchgirl.N.F.SG Penriname acand.CONJ Alunname aand.CONJ siŵrsure.ADJ bodbe.V.INFIN nhwthey.PRON.3P ymahere.ADV nawrnow.ADV .
  to Patagonia where Penri and Alun are, and I'm sure they're here now
565CRLsiŵr o fod .
  siŵrsure.ADJ oof.PREP fodbe.V.INFIN+SM .
  I'm sure
566SARcofia atyn nhw os weli di nhw .
  cofiaremember.V.2S.IMPER atynto_them.PREP+PRON.3P nhwthey.PRON.3P osif.CONJ welisee.V.2S.PRES+SM diyou.PRON.2S+SM nhwthey.PRON.3P .
  remember me to them if you see them
567CRL+< (e)fallai (.) wel os dw i weld nhw ia .
  efallaiperhaps.CONJ welwell.IM osif.CONJ dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S weldsee.V.INFIN+SM nhwthey.PRON.3P iayes.ADV .
  maybe, well if I see them, yes
568SARi [/] um i PatagoniaCS trwy (y)r uh prifathro yr ysgol .
  ito.PREP umum.IM ito.PREP Patagonianame trwythrough.PREP yrthe.DET.DEF uher.IM prifathroheadmaster.N.M.SG yrthe.DET.DEF ysgolschool.N.F.SG .
  to Patagonia through the headteacher of the school
569CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
570SARachos oedd o (y)n gorffen ei ysgol yn un_deg tri ac yn andros o dalentog meddai (y)r +//.
  achosbecause.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT gorffencomplete.V.INFIN eihis.ADJ.POSS.M.3S ysgolschool.N.F.SG ynPRT un_degten.NUM trithree.NUM.M acand.CONJ ynPRT androsexceptionally.ADV oof.PREP dalentogtalented.ADJ+SM meddaisay.V.3S.IMPERF yrthe.DET.DEF .
  becuase he finished his school at 13 and was extremely talented, according to...
571SARo(eddw)n i (y)n sylwi bod o (y)n xxx siarp i drio dysgu rywbeth .
  oeddwnbe.V.1S.IMPERF iI.PRON.1S ynPRT sylwinotice.V.INFIN bodbe.V.INFIN ohe.PRON.M.3S ynPRT siarpsharp.ADJ ito.PREP driotry.V.INFIN+SM dysguteach.V.INFIN rywbethsomething.N.M.SG+SM .
  I noticed he was [...] sharp to try and learn something
572SARoedd o (y)n isio cael dysgu (y)r cwbl .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT isiowant.N.M.SG caelget.V.INFIN dysguteach.V.INFIN yrthe.DET.DEF cwblall.ADJ .
  he wanted to be able to learn it all
573SARIagoCS oedd ei enw fo .
  Iagoname oeddbe.V.3S.IMPERF eihis.ADJ.POSS.M.3S enwname.N.M.SG fohe.PRON.M.3S .
  Iago was his name
574SARJaimeCS enS galésS ehCS ?
  Jaimename enin.PREP galésWelsh.N.M.SG eheh.IM ?
  Jaime in Welsh, eh?
575SARa wedyn mi aeth ei frawd a mi aeth TomosCS wedyn .
  aand.CONJ wedynafterwards.ADV miPRT.AFF aethgo.V.3S.PAST eihis.ADJ.POSS.M.3S frawdbrother.N.M.SG+SM aand.CONJ miPRT.AFF aethgo.V.3S.PAST Tomosname wedynafterwards.ADV .
  and then his brother went, and Tomos went afterwards
576SARa dw i (ddi)m (we)di gweld TomosCS ers_talwm .
  aand.CONJ dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ddimnot.ADV+SM wediafter.PREP gweldsee.V.INFIN Tomosname ers_talwmfor_some_time.ADV .
  and I haven't seen Tomos for a long time
577SARdw i (ddi)m wedi gweld o .
  dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ddimnot.ADV+SM wediafter.PREP gweldsee.V.INFIN ohe.PRON.M.3S .
  I haven't seen him
578CRLwnaeth TomosCS ffonio tro blaen .
  wnaethdo.V.3S.PAST+SM Tomosname ffoniophone.V.INFIN troturn.N.M.SG blaenfront.N.M.SG .
  Tomos phoned that time before
579SAR+< a wedyn +/.
  aand.CONJ wedynafterwards.ADV .
  and then
580SARehCS ?
  eheh.IM ?
  
581CRLwnaeth TomosCS ffonio fi ers (y)chydig o diwrnodiau .
  wnaethdo.V.3S.PAST+SM Tomosname ffoniophone.V.INFIN fiI.PRON.1S+SM erssince.PREP ychydiga_little.QUAN oof.PREP diwrnodiauday.N.M.PL .
  Tomos phoned me a few days ago
582SARohCS diolch .
  ohoh.IM diolchthanks.N.M.SG .
  oh thank you
583CRLo(edde)n nhw (y)n uh <llosgi (y)r> [/] uh (.) llosgi (y)r yuyosS .
  oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT uher.IM llosgiburn.V.INFIN yrthe.DET.DEF uher.IM llosgiburn.V.INFIN yrthe.DET.DEF yuyosweed.N.M.PL .
  they were burning the weeds
584CRLbe (y)dy <yuyosS yn Cymraeg> [=! laugh] ?
  bewhat.INT ydybe.V.3S.PRES yuyosweed.N.M.PL ynin.PREP CymraegWelsh.N.F.SG ?
  what are weeds in Welsh
585CRL<yn y> [/] yn y ffos .
  ynin.PREP ythe.DET.DEF ynin.PREP ythe.DET.DEF ffosditch.N.F.SG .
  in the ditch
586CRLond <wn i> [/] wn i ddim efo pwy oedd yna xxx .
  ondbut.CONJ wnknow.V.1S.PRES+SM iI.PRON.1S wnknow.V.1S.PRES+SM iI.PRON.1S ddimnot.ADV+SM efowith.PREP pwywho.PRON oeddbe.V.3S.IMPERF ynathere.ADV .
  but I don't know he was with [...]
587CRLond o(edde)n nhw +/.
  ondbut.CONJ oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P .
  but they were...
588SARllosgi be ?
  llosgiburn.V.INFIN bewhat.INT ?
  burning what?
589CRLy yuyosS .
  ythe.DET.DEF yuyosweed.N.M.PL .
  the weeds
590CRLbe (y)dy yuyosS yn Gymraeg .
  bewhat.INT ydybe.V.3S.PRES yuyosweed.N.M.PL ynin.PREP GymraegWelsh.N.F.SG+SM .
  what's weeds in Welsh
591SARchwyn .
  chwyncomplaint.N.MF.SG+AM .
  weeds
592CRLchwyn (.) buenoS maen nhw (y)n llosgi hwnna o (y)r ffosydd .
  chwyncomplaint.N.MF.SG+AM buenowell.E maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ynPRT llosgiburn.V.INFIN hwnnathat.PRON.DEM.M.SG oof.PREP yrthe.DET.DEF ffosyddditches.N.F.PL .
  weeds, right, they burn them in the ditches
593CRLmaen nhw mynd trwy yr ffos i [/] i [/] i glanhau y ffosydd ti yn gwybod ?
  maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P myndgo.V.INFIN trwythrough.PREP yrthe.DET.DEF ffosditch.N.F.SG ito.PREP ito.PREP ito.PREP glanhauclean.V.INFIN ythe.DET.DEF ffosyddditches.N.F.PL tiyou.PRON.2S ynPRT gwybodknow.V.INFIN ?
  they go through the ditch, to clean the ditch, you know
594SARahCS .
  ahah.IM .
  
595CRLfelly wnaeth o ffonio xxx .
  fellyso.ADV wnaethdo.V.3S.PAST+SM ohe.PRON.M.3S ffoniophone.V.INFIN .
  so he phoned [...]
596SAR+< ahCS ia .
  ahah.IM iayes.ADV .
  ah yes
597SARxxx .
  .
  
598CRL+< maen nhw fan (y)na .
  maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P fanplace.N.MF.SG+SM ynathere.ADV .
  they're there
599CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
600SARa wedyn mi gafodd EmilioCS (.) ysgoloriaeth maen nhw (y)n ddeud xxx ynde (.) i fynd i ysgol TrelewCS .
  aand.CONJ wedynafterwards.ADV miPRT.AFF gafoddget.V.3S.PAST+SM Emilioname ysgoloriaethscholarship.N.F.SG maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ynPRT ddeudsay.V.INFIN+SM yndeisn't_it.IM ito.PREP fyndgo.V.INFIN+SM ito.PREP ysgolschool.N.F.SG Trelewname .
  and then Emilio got a scholarship, as they say [...], to go to Trelew school
601CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
602CRLia .
  iayes.ADV .
  yes
603SARac oedd o (y)n mynd bob dydd .
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT myndgo.V.INFIN bobeach.PREQ+SM dyddday.N.M.SG .
  and he went every day
604SARoedd o (ddi)m yn deud dim_byd .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ddimnot.ADV+SM ynPRT deudsay.V.INFIN dim_bydnothing.ADV .
  he didn't say anything
605SARdoedd o (ddi)m awydd mynd .
  doeddbe.V.3S.IMPERF.NEG ohe.PRON.M.3S ddimnot.ADV+SM awydddesire.N.M.SG myndgo.V.INFIN .
  he wasn't keen on going
606SARoedd o (we)di gorffen primariaS erbyn hyn .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S wediafter.PREP gorffencomplete.V.INFIN primariaprimary.ADJ.F.SG erbynby.PREP hynthis.PRON.DEM.SP .
  he'd finished primary school by this time
607CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
608SAR(dy)dy (y)r merched ddim wedi cael gystal achos oedden ni ddim gallu gyrru nhw i ddim un ysgol lle oedden nhw raid talu .
  dydybe.V.3S.PRES.NEG yrthe.DET.DEF merchedgirl.N.F.PL ddimnot.ADV+SM.[or].nothing.N.M.SG+SM wediafter.PREP caelget.V.INFIN gystalso good.ADJ+SM achosbecause.CONJ oeddenbe.V.1P.IMPERF niwe.PRON.1P ddimnot.ADV+SM gallube_able.V.INFIN gyrrudrive.V.INFIN nhwthey.PRON.3P ito.PREP ddimnot.ADV+SM unone.NUM ysgolschool.N.F.SG llewhere.INT oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P raidnecessity.N.M.SG+SM talupay.V.INFIN .
  the girls haven't had it so good because we weren't able to send them to any school where they had to pay
609SARacho(s) mynd PatagoniaCS (doe)s (y)na (ddi)m raid talu dim_byd dim_ond y dillad (.) a (y)r uh daith .
  achosbecause.CONJ myndgo.V.INFIN Patagonianame doesbe.V.3S.PRES.INDEF.NEG ynathere.ADV ddimnot.ADV+SM raidnecessity.N.M.SG+SM talupay.V.INFIN dim_bydnothing.ADV dim_ondonly.ADV ythe.DET.DEF dilladclothes.N.M.PL aand.CONJ yrthe.DET.DEF uher.IM daithjourney.N.F.SG+SM .
  because going to Patagonia there's no need to pay for anything, only the clothes and the journey
610CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
611CRL+< mmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
612CRLia .
  iayes.ADV .
  yes
613SARac o(edde)n nhw (y)n le ardderchog a (we)di dysgu wel peth ofnadwy ynde .
  acand.CONJ oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT leplace.N.M.SG+SM ardderchogexcellent.ADJ aand.CONJ wediafter.PREP dysguteach.V.INFIN welwell.IM peththing.N.M.SG ofnadwyterrible.ADJ yndeisn't_it.IM .
  and they were at an excellent place, and had learned an awful lot
614SARmae lawer o rai wedi bod (y)na .
  maebe.V.3S.PRES lawermany.QUAN+SM oof.PREP raisome.PRON+SM wediafter.PREP bodbe.V.INFIN ynathere.ADV .
  many have been there
615CRL+< mmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
616SAREduardo_TomosCS a reina wedi bod yna .
  Eduardo_Tomosname aand.CONJ reinathose.PRON+SM wediafter.PREP bodbe.V.INFIN ynathere.ADV .
  Eduardo Tomos and those have been there
617CRL+< do .
  doyes.ADV.PAST .
  yes
618SARac oedd y brifathrawes (..) ddim yn gyrru notasS uh +//.
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ythe.DET.DEF brifathrawesheadmistress.N.F.SG+SM ddimnot.ADV+SM ynPRT gyrrudrive.V.INFIN notasnote.N.F.PL uher.IM .
  and the headmistress didn't used to send grades [?]...
619SARbe maen nhw yn ddeud yn y Sbanish ehCS ?
  bewhat.INT maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ynPRT ddeudsay.V.INFIN+SM ynin.PREP ythe.DET.DEF SbanishSpanish.N.F.SG eheh.IM ?
  what do they say in Spanish
620SAR+, i [/] i RawsonCS .
  ito.PREP ito.PREP Rawsonname .
  ...to Rawson
621CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
622SARac oedden nhw o RawsonCS yn galw comisaríaS wrth bod fi yn gweithio yn centralS (.) i ofyn xxx am be ydy enw xxx .
  acand.CONJ oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ofrom.PREP Rawsonname ynPRT galwcall.V.INFIN comisaríacommissariat.N.F.SG wrthby.PREP bodbe.V.INFIN fiI.PRON.1S+SM ynPRT gweithiowork.V.INFIN ynPRT centralcentre.N.F.SG ito.PREP ofynask.V.INFIN+SM amfor.PREP bewhat.INT ydybe.V.3S.PRES enwname.N.M.SG .
  and they from Rawson would call the police station, since I was working nearby [?] to ask what [...] was the name of [...]
623SARxxx .
  .
  
624SARmi fentrais fynd rownd yn TrelewCS .
  miPRT.AFF fentraisventure.V.1S.PAST+SM fyndgo.V.INFIN+SM rowndround.N.F.SG ynin.PREP Trelewname .
  I ventured to go round Trelew
625SARo(eddw)n i ofn mynd wrth y xxx .
  oeddwnbe.V.1S.IMPERF iI.PRON.1S ofnfear.N.M.SG myndgo.V.INFIN wrthby.PREP ythe.DET.DEF .
  I was afraid to go from the [...]
626SARo(eddw)n i (y)n cael dipyn o drafferth yn y dechrau efo pobl o_gwmpas .
  oeddwnbe.V.1S.IMPERF iI.PRON.1S ynPRT caelget.V.INFIN dipynlittle_bit.N.M.SG+SM oof.PREP drafferthtrouble.N.MF.SG+SM ynPRT ythe.DET.DEF dechraubeginning.N.M.SG efowith.PREP poblpeople.N.F.SG o_gwmpasaround.ADV .
  I was having a bit of trouble at first from the people around me
627CRLia .
  iayes.ADV .
  yes
628SARjelws .
  jelwsjealous.ADJ .
  jealous
629SARmae (y)r jelysrwydd ofnadwy (y)na xxx (..) <yn y> [/] yn y byd yma erioed .
  maebe.V.3S.PRES yrthe.DET.DEF jelysrwyddjealousy.N.M.SG ofnadwyterrible.ADJ ynathere.ADV ynin.PREP ythe.DET.DEF ynin.PREP ythe.DET.DEF bydworld.N.M.SG ymahere.ADV erioednever.ADV .
  there's terrible jealousy there [...] in this world always
630CRL&=laugh .
  .
  
631SARdyna be oedd Cain yn lladd Abel ei frawd ynde .
  dynathat_is.ADV bewhat.INT oeddbe.V.3S.IMPERF Cainname ynPRT lladdkill.V.INFIN Abelname eihis.ADJ.POSS.M.3S frawdbrother.N.M.SG+SM yndeisn't_it.IM .
  that's why Cain killed his brother Abel
632SARam bod o [?] (y)n jelws iddo .
  amfor.PREP bodbe.V.INFIN ohe.PRON.M.3S ynPRT jelwsjealous.ADJ iddoto_him.PREP+PRON.M.3S .
  because he was jealous of him
633SARa mae sôn am hwnna yn y Beibl ofnadwy .
  aand.CONJ maebe.V.3S.PRES sônmention.V.INFIN amfor.PREP hwnnathat.PRON.DEM.M.SG ynin.PREP ythe.DET.DEF BeiblBible.N.M.SG ofnadwyterrible.ADJ .
  and it mentions that an awful lot in the Bible
634SARac ta_beth mi gorfod mynd lawr a <mi ddoth &a> [//] mi ddoth allan (..) i (y)r gegin yn y [//] yr uh ffrynt fan (y)na (.) i dendio fi .
  acand.CONJ ta_bethanyway.ADV miPRT.AFF gorfodhave_to.V.INFIN myndgo.V.INFIN lawrdown.ADV aand.CONJ miPRT.AFF ddothcome.V.3S.PAST+SM miPRT.AFF ddothcome.V.3S.PAST+SM allanout.ADV ito.PREP yrthe.DET.DEF geginkitchen.N.F.SG+SM ynin.PREP ythe.DET.DEF yrthe.DET.DEF uher.IM ffryntfront.N.M.SG fanplace.N.MF.SG+SM ynathere.ADV ito.PREP dendiotend.V.INFIN+SM fiI.PRON.1S+SM .
  and anyway I had to go down and he came out, to the kitchen in the front there, to tend to me
635SARa ddeudais i bod fi wedi mynd achos bod nhw yn galw o RawsonCS i (y)r comisaríaS i ddeud wrtha i na bod y notasS EmilioCS yn machgen i ddim cael ei gyrru RawsonCS .
  aand.CONJ ddeudaissay.V.1S.PAST+SM iI.PRON.1S bodbe.V.INFIN fiI.PRON.1S+SM wediafter.PREP myndgo.V.INFIN achosbecause.CONJ bodbe.V.INFIN nhwthey.PRON.3P ynPRT galwcall.V.INFIN ofrom.PREP Rawsonname ito.PREP yrthe.DET.DEF comisaríacommissariat.N.F.SG ito.PREP ddeudsay.V.INFIN+SM wrthato_me.PREP+PRON.1S iI.PRON.1S naPRT.NEG bodbe.V.INFIN ythe.DET.DEF notasnote.N.F.PL Emilioname ynin.PREP machgenboy.N.M.SG+NM ito.PREP ddimnot.ADV+SM caelget.V.INFIN eihis.ADJ.POSS.M.3S gyrrudrive.V.INFIN Rawsonname .
  and I said I'd gone because they were calling the police station from Rawson to tell me that the grades for my son Emilio weren't being sent to Rawson
636CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
637SARa mi atebodd e (y)n ddigon swrth +"/.
  aand.CONJ miPRT.AFF ateboddanswer.V.3S.PAST ehe.PRON.M.3S ynPRT ddigonenough.QUAN+SM swrthsullen.ADJ .
  and he answered quite bluntly:
638SAR+" dach chi (y)n meddwl am bod o (y)n bachgen chi bod o (ddi)m yn <cael marc o_gwbl> [?] .
  dachbe.V.2P.PRES chiyou.PRON.2P ynPRT meddwlthink.V.INFIN amfor.PREP bodbe.V.INFIN ohe.PRON.M.3S ynPRT bachgenboy.N.M.SG chiyou.PRON.2P bodbe.V.INFIN ohe.PRON.M.3S ddimnot.ADV+SM ynPRT caelget.V.INFIN marcmark.N.M.SG o_gwblat_all.ADV .
  you think since he's a son of yours that he doesn't get a mark at all
639SARxxx <mentrodd &t (y)n_ôl> [?] a gadawodd xxx .
  mentroddventure.V.3S.PAST yn_ôlback.ADV aand.CONJ gadawoddleave.V.3S.PAST .
  [...] ventured back and left [...]
640SARminnau oedd gen i (ddi)m_byd i wneud ond mynd (y)n_ôl .
  minnauI.PRON.EMPH.1S oeddbe.V.3S.IMPERF genwith.PREP iI.PRON.1S ddim_bydnothing.ADV+SM ito.PREP wneudmake.V.INFIN+SM ondbut.CONJ myndgo.V.INFIN yn_ôlback.ADV .
  myself I had nothing to do but to go back
641SARa wnes i ddim meddwl +...
  aand.CONJ wnesdo.V.1S.PAST+SM iI.PRON.1S ddimnot.ADV+SM meddwlthink.V.INFIN .
  and I didn't think...
642CRL+< &=shush xxx .
  .
  
643SARwnes i ddim meddwl am mynd i (y)r comisaríaS i gael &n direcciónS rhei (y)na o RawsonCS .
  wnesdo.V.1S.PAST+SM iI.PRON.1S ddimnot.ADV+SM meddwlthink.V.INFIN amfor.PREP myndgo.V.INFIN ito.PREP yrthe.DET.DEF comisaríacommissariat.N.F.SG ito.PREP gaelget.V.INFIN+SM direccióndirection.N.F.SG rheisome.PRON ynathere.ADV ofrom.PREP Rawsonname .
  I didn't think to go to the police station to get an address for them in Rawson
644OSEwww .
  .
  
645CRL[- spa] no toque no toque que están grabando .
  nonot.ADV toquetouch.V.13S.SUBJ.PRES nonot.ADV toquetouch.V.13S.SUBJ.PRES quethat.CONJ estánbe.V.3P.PRES grabandorecord.V.PRESPART .
  don't touch it, they're making a recording.
646SAR[- spa] calladito +/.
  calladitoquiet.ADJ.M.SG.DIM .
  quiet.
647CRL[- spa] es de la señora que está allá con el abuelo .
  esbe.V.3S.PRES deof.PREP lathe.DET.DEF.F.SG señoralady.N.F.SG quethat.PRON.REL estábe.V.3S.PRES alláthere.ADV conwith.PREP elthe.DET.DEF.M.SG abuelograndmother.N.M.SG .
  it belongs to the lady that is outside with your grandfather.
648SARac uh wnes i ddim meddwl mynd i comisaríaS i gael &na &e yno [//] y (.) cyfeiriad rownd ffordd Rawson i siarad .
  acand.CONJ uher.IM wnesdo.V.1S.PAST+SM iI.PRON.1S ddimnot.ADV+SM meddwlthink.V.INFIN myndgo.V.INFIN ito.PREP comisaríacommissariat.N.F.SG ito.PREP gaelget.V.INFIN+SM ynothere.ADV ythe.DET.DEF cyfeiriaddirection.N.M.SG rowndround.N.F.SG fforddway.N.F.SG Rawsonname ito.PREP siaradtalk.V.INFIN .
  and I didn't think of going to the police station to get the address around Rawson way to talk
649SARwnes i (ddi)m meddwl .
  wnesdo.V.1S.PAST+SM iI.PRON.1S ddimnot.ADV+SM meddwlthink.V.INFIN .
  I didn't think
650CRL+< na .
  nano.ADV .
  no
651CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
652SARo(eddw)n i gymaint o ofn colli ngwaith fan (a)cw .
  oeddwnbe.V.1S.IMPERF iI.PRON.1S gymaintso much.ADJ+SM oof.PREP ofnfear.N.M.SG collilose.V.INFIN ngwaithwork.N.M.SG+NM fanplace.N.MF.SG+SM acwover there.ADV .
  I was so afraid of losing my job there
653CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
654SARac uh mi basiodd yr amser .
  acand.CONJ uher.IM miPRT.AFF basioddpass.V.3S.PAST+SM yrthe.DET.DEF amsertime.N.M.SG .
  and time passed
655SARa mae EmilioCS (y)n deud +"/.
  aand.CONJ maebe.V.3S.PRES Emilioname ynPRT deudsay.V.INFIN .
  and Emilio says:
656SAR+" ohCS mae well fel (y)na +".
  ohoh.IM maebe.V.3S.PRES wellbetter.ADJ.COMP+SM fellike.CONJ ynathere.ADV .
  oh, it's better that way
657SAR+" achos o(eddw)n i (ddi)m yn licio mynd i TrelewCS .
  achosbecause.CONJ oeddwnbe.V.1S.IMPERF iI.PRON.1S ddimnot.ADV+SM ynPRT liciolike.V.INFIN myndgo.V.INFIN ito.PREP Trelewname .
  because I didn't like going to Trelew
658SAR+" ond o(eddw)n i (y)n mynd am fod ti isio fi mynd .
  ondbut.CONJ oeddwnbe.V.1S.IMPERF iI.PRON.1S ynPRT myndgo.V.INFIN amfor.PREP fodbe.V.INFIN+SM tiyou.PRON.2S isiowant.N.M.SG fiI.PRON.1S+SM myndgo.V.INFIN .
  but I was going because you wanted me to go
659CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
660SARa felly gollodd o ei ysgoloriaeth .
  aand.CONJ fellyso.ADV golloddlose.V.3S.PAST+SM oof.PREP eihis.ADJ.POSS.M.3S ysgoloriaethscholarship.N.F.SG .
  and so he lost his scholarship
661CRLxxx .
  .
  
662SARac <ers tua hyn> [//] erbyn hyn yn canol (.) mis &h Hydref .
  acand.CONJ erssince.PREP tuatowards.PREP hynthis.PRON.DEM.SP erbynby.PREP hynthis.PRON.DEM.SP ynPRT canolmiddle.N.M.SG mismonth.N.M.SG HydrefOctober.N.M.SG .
  and by this time, the middle of October
663SARnaw mis tan yn nawr .
  nawnine.NUM mismonth.N.M.SG tanuntil.PREP ynPRT nawrnow.ADV .
  nine months until now
664CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
665SARyr un_deg pump .
  yrthe.DET.DEF un_degten.NUM pumpfive.NUM .
  the 15th
666SARgaeson ni ddim ein [/] ein arian .
  gaesonget.V.1P.PAST+SM niwe.PRON.1P ddimnot.ADV+SM einour.ADJ.POSS.1P einour.ADJ.POSS.1P arianmoney.N.M.SG .
  we didn't get our money
667SARwedyn brin cyflog fach fach o(eddw)n ni (y)n gael .
  wedynafterwards.ADV brinscarce.ADJ+SM cyflogwage.N.MF.SG fachsmall.ADJ+SM fachsmall.ADJ+SM oeddwnbe.V.1S.IMPERF niwe.PRON.1P ynPRT gaelget.V.INFIN+SM .
  so I was getting very very little pay
668SARond o(eddw)n i (y)n dal yna (.) achos er_mwyn (f)y mhlant .
  ondbut.CONJ oeddwnbe.V.1S.IMPERF iI.PRON.1S ynPRT dalcontinue.V.INFIN ynathere.ADV achosbecause.CONJ er_mwynfor_the_sake_of.PREP fymy.ADJ.POSS.1S mhlantchild.N.M.PL+NM .
  but I was still there for the children's sake
669CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
670SARa (y)r bechgyn ar y ffarm weithio ac yn gweithio ar hyd ffermydd allan xxx .
  aand.CONJ yrthe.DET.DEF bechgynboys.N.M.PL aron.PREP ythe.DET.DEF ffarmfarm.N.F.SG weithiowork.V.INFIN+SM acand.CONJ ynPRT gweithiowork.V.INFIN aron.PREP hydlength.N.M.SG ffermyddfarms.N.F.PL allanout.ADV .
  and the boys on the farm working, and working across the farms out [...]
671CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
672SARac uh +...
  acand.CONJ uher.IM .
  and er...
673SARac wedyn dyma mis Ionawr (.) dyma ddyn yn dod i insbecto mae yn debyg iawn de (.) efo (y)r arian a nodiadau a notasS EmilioCS a chwbl wedi mynd bob dydd i (y)r ysgol a wedi bod yn anferth o fachgen da a wedi stydio xxx .
  acand.CONJ wedynafterwards.ADV dymathis_is.ADV mismonth.N.M.SG IonawrJanuary.N.M.SG dymathis_is.ADV ddynman.N.M.SG+SM ynPRT dodcome.V.INFIN ito.PREP insbectoinspect.V.INFIN maebe.V.3S.PRES ynPRT debygsimilar.ADJ+SM iawnvery.ADV debe.IM+SM efowith.PREP yrthe.DET.DEF arianmoney.N.M.SG aand.CONJ nodiadaunotes.N.M.PL aand.CONJ notasnote.N.F.PL Emilioname aand.CONJ chwblall.ADJ+AM wediafter.PREP myndgo.V.INFIN bobeach.PREQ+SM dyddday.N.M.SG ito.PREP yrthe.DET.DEF ysgolschool.N.F.SG aand.CONJ wediafter.PREP bodbe.V.INFIN ynPRT anferthhuge.ADJ oof.PREP fachgenboy.N.M.SG+SM dagood.ADJ aand.CONJ wediafter.PREP stydiostudy.V.INFIN .
  and so then in January a man comes to inspect, probably, about Emilio's money and notes and grades [?], and everything, had gone every day to the school and had been an incredibly good boy and studied [...]
674SARcym(r)yd um (.) diddordeb maen nhw (y)n deud ynde yn y gwaith ac_ati .
  cymrydtake.V.INFIN umum.IM diddordebinterest.N.M.SG maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ynPRT deudsay.V.INFIN yndeisn't_it.IM ynin.PREP ythe.DET.DEF gwaithwork.N.M.SG ac_atiand_so_on.ADV .
  taking an interest, they say, in work and things
675SARxxx .
  .
  
676SARa mi ddoth .
  aand.CONJ miPRT.AFF ddothcome.V.3S.PAST+SM .
  and he came
677SARa dyma (y)n gofyn i mi +"/.
  aand.CONJ dymathis_is.ADV ynPRT gofynask.V.INFIN ito.PREP miI.PRON.1S .
  and he asked me:
678SAR+" dan [/] dan ni (y)n roi yr arian i chi nawr .
  danunder.PREP.[or].until.PREP+SM.[or].be.V.1P.PRES danbe.V.1P.PRES niwe.PRON.1P ynPRT roigive.V.INFIN+SM yrthe.DET.DEF arianmoney.N.M.SG ito.PREP chiyou.PRON.2P nawrnow.ADV .
  we're giving you the money now
679SAR+" well i chi mynd ar y ffarm .
  wellbetter.ADJ.COMP+SM ito.PREP chiyou.PRON.2P myndgo.V.INFIN aron.PREP ythe.DET.DEF ffarmfarm.N.F.SG .
  you'd better go on the farm
680SARmeddai fi +".
  meddaisay.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM .
  I said
681SARoedd hi (y)n gydiol â (y)r rai ran o (y)r dre dydy .
  oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S ynPRT gydiolconnected.ADJ+SM âwith.PREP yrthe.DET.DEF raisome.PREQ+SM ranpart.N.F.SG+SM oof.PREP yrthe.DET.DEF dretown.N.F.SG+SM dydybe.V.3S.PRES.NEG .
  it was connected with some of those from the town
682SARmae (y)n cael ei agor i_gyd nawr .
  maebe.V.3S.PRES ynPRT caelget.V.INFIN eihis.ADJ.POSS.M.3S agoropen.V.INFIN i_gydall.ADJ nawrnow.ADV .
  it's all opened up now
683SARjyst iawn .
  jystjust.ADV iawnOK.ADV .
  just about
684SARuh rowch o i EmilioCS mi aeth hynny .
  uher.IM rowchgive.V.2P.PRES+SM ofrom.PREP.[or].of.PREP.[or].he.PRON.M.3S ito.PREP Emilioname miPRT.AFF aethgo.V.3S.PAST hynnythat.PRON.DEM.SP .
  er, give it to Emilio, it went
685SARa mi roth EmilioCS hanner yr arian i fi .
  aand.CONJ miPRT.AFF rothgive.V.3S.PAST Emilioname hannerhalf.N.M.SG yrthe.DET.DEF arianmoney.N.M.SG ito.PREP fiI.PRON.1S+SM .
  and Emilio gave me half the money
686CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
687SARa xxx (y)r hanner arall brynodd bâr o foch a ryw iâr cywion bach a ryw gywennod a (dip)yn bach o fwyd iddyn nhw .
  aand.CONJ yrthe.DET.DEF hannerhalf.N.M.SG arallother.ADJ brynoddbuy.V.3S.PAST+SM bârpair.N.M.SG+SM oof.PREP fochpigs.N.M.PL+SM aand.CONJ rywsome.PREQ+SM iârhen.N.F.SG cywionchick.N.M.PL bachsmall.ADJ aand.CONJ rywsome.PREQ+SM gywennodpullet.N.F.PL+SM aand.CONJ dipynlittle_bit.N.M.SG+SM bachsmall.ADJ oof.PREP fwydfood.N.M.SG+SM iddynto_them.PREP+PRON.3P nhwthey.PRON.3P .
  and [...] the other half he bought a couple of pigs and some little chicks and some pullets and a little bit of food for them
688SARa fan (y)na oedd o (y)n grwt bach pymtheg oed ar y ffarm yn byw fan (y)na .
  aand.CONJ fanplace.N.MF.SG+SM ynathere.ADV oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT grwtlad.N.M.SG+SM bachsmall.ADJ pymthegfifteen.NUM oedage.N.M.SG aron.PREP ythe.DET.DEF ffarmfarm.N.F.SG ynPRT bywlive.V.INFIN fanplace.N.MF.SG+SM ynathere.ADV .
  and there he was, a little lad of 15 on the farm living there
689SARoedd hynny yn y xxx mae (y)n wir .
  oeddbe.V.3S.IMPERF hynnythat.PRON.DEM.SP ynPRT ythat.PRON.REL maebe.V.3S.PRES ynPRT wirtrue.ADJ+SM .
  that was [...], it's true
690SARdod (y)n_ôl ac ymlaen oedden nhw .
  dodcome.V.INFIN yn_ôlback.ADV acand.CONJ ymlaenforward.ADV oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P .
  they used to come back and forth
691SARac yn cysgu yn y dre (.) pan oedd o (y)n mynd i DrelewCS a (.) pan oedd o (y)n mynd i (y)r ysgol wed(yn) .
  acand.CONJ ynPRT cysgusleep.V.INFIN ynin.PREP ythe.DET.DEF dretown.N.F.SG+SM panwhen.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT myndgo.V.INFIN ito.PREP Drelewname aand.CONJ panwhen.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT myndgo.V.INFIN ito.PREP yrthe.DET.DEF ysgolschool.N.F.SG wedynafterwards.ADV .
  and sleeping in town when he went to Trelew and when he went to school afterwards
692SARo(edde)n nhw (y)n mynd i (y)r ysgol yn gyson .
  oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT myndgo.V.INFIN ito.PREP yrthe.DET.DEF ysgolschool.N.F.SG ynPRT gysoneven.ADJ+SM.[or].constant.ADJ+SM .
  they went to school regularly
693SARoedd dim trafferth i gael o dim un ohonach chi (y)n y bore mynd i (y)r ysgol .
  oeddbe.V.3S.IMPERF dimnot.ADV trafferthtrouble.N.MF.SG ito.PREP gaelget.V.INFIN+SM ohe.PRON.M.3S dimnot.ADV unone.NUM ohonachfrom_you.PREP+PRON.2P chiyou.PRON.2P ynin.PREP ythe.DET.DEF boremorning.N.M.SG myndgo.V.INFIN ito.PREP yrthe.DET.DEF ysgolschool.N.F.SG .
  there was no trouble getting any of you in the morning to go to school
694SARoedd ddim raid galw .
  oeddbe.V.3S.IMPERF ddimnot.ADV+SM raidnecessity.N.M.SG+SM galwcall.V.INFIN .
  there was no need to call
695CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
696CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
697SARoedd pob un yn mynd ac yn blant reit dda (he)fyd .
  oeddbe.V.3S.IMPERF pobeach.PREQ unone.NUM ynPRT myndgo.V.INFIN acand.CONJ ynPRT blantchild.N.M.PL+SM reitquite.ADV ddagood.ADJ+SM hefydalso.ADV .
  each one went and were very good children too
698SARtrwy bopeth ynde does neb yn berffaith .
  trwythrough.PREP bopetheverything.N.M.SG+SM yndeisn't_it.IM doesbe.V.3S.PRES.INDEF.NEG nebanyone.PRON ynPRT berffaithperfect.ADJ+SM .
  through everything, nobody's perfect
699SARond i mi mhlant i ydy (y)r cwbl sy gen i .
  ondbut.CONJ ito.PREP miI.PRON.1S mhlantchild.N.M.PL+NM ito.PREP ydybe.V.3S.PRES yrthe.DET.DEF cwblall.ADJ sybe.V.3S.PRES.REL genwith.PREP iI.PRON.1S .
  but to me my children are all I have
700CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
701SARer bod (y)na [/] (y)na nietosS a bisnietosS erbyn hyn .
  erer.IM bodbe.V.INFIN ynathere.ADV ynathere.ADV nietosgrandson.N.M.PL aand.CONJ bisnietosgreat-grandson.N.M.PL erbynby.PREP hynthis.PRON.DEM.SP .
  although there are grandchildren and great-grandchildren by now
702SAR&ba wyrion a gorwyrion de yn Gymraeg .
  wyriongrandson.N.M.PL aand.CONJ gorwyriongreat-grandson.N.M.PL debe.IM+SM ynin.PREP GymraegWelsh.N.F.SG+SM .
  grandchildren and great-grandchildren, right, in Welsh
703CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
704SARraid ti drio &r (.) mynd (y)mlaen efo (y)r Gymraeg xxx .
  raidnecessity.N.M.SG+SM tiyou.PRON.2S driotry.V.INFIN+SM myndgo.V.INFIN ymlaenforward.ADV efowith.PREP yrthe.DET.DEF GymraegWelsh.N.F.SG+SM .
  you'll have to try and carry on with Welsh [...]
705CRL+< mmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
706SARmae lot o ddysgu yn_does .
  maebe.V.3S.PRES lotlot.QUAN oof.PREP ddysguteach.V.INFIN+SM yn_doesbe.V.3S.PRES.INDEF.TAG .
  there's a lot of learning, isn't there
707SARlot .
  lotlot.QUAN .
  a lot
708CRL+< ia siŵr o fod yn +...
  iayes.ADV siŵrsure.ADJ oof.PREP fodbe.V.INFIN+SM ynPRT .
  yes, it must be...
709CRLxxx .
  .
  
710SAR+< llawer (y)dy (y)r gair yn Gymraeg .
  llawermany.QUAN ydybe.V.3S.PRES yrthe.DET.DEF gairword.N.M.SG ynin.PREP GymraegWelsh.N.F.SG+SM .
  llawer is the word in Welsh
711CRL+< llawer &=laugh .
  llawermany.QUAN .
  a lot
712SARdan ni (y)n iwsio (y)r gair lot .
  danbe.V.1P.PRES niwe.PRON.1P ynPRT iwsiouse.V.INFIN yrthe.DET.DEF gairword.N.M.SG lotlot.QUAN .
  we use the word lot
713CRLia .
  iayes.ADV .
  yes
714SARac oedd JuliaCS a LlinosCS yn DolafonCS yn deud dyna (y)r gair +"/.
  acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF Julianame aand.CONJ Llinosname ynin.PREP Dolafonname ynPRT deudsay.V.INFIN dynathat_is.ADV yrthe.DET.DEF gairword.N.M.SG .
  and Julia and Llinos in Dolavon said that was the word
715SAR+" mae (y)n siŵr mai gair uh Moses_JonesCS oedd uh hwnna .
  maebe.V.3S.PRES ynPRT siŵrsure.ADJ maithat_it_is.CONJ.FOCUS gairword.N.M.SG uher.IM Moses_Jonesname oeddbe.V.3S.IMPERF uher.IM hwnnathat.PRON.DEM.M.SG .
  that must have been one of Moses Jones's words
716CRL+< &=hiss .
  .
  
717SARmeddai JuliaCS .
  meddaisay.V.3S.IMPERF Julianame .
  said Julia
718SARun xxx oedd hi .
  unone.NUM oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S .
  she was a [...]
719CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
720SARmae (we)di marw nawr .
  maebe.V.3S.PRES wediafter.PREP marwdie.V.INFIN nawrnow.ADV .
  she's dead now
721SARSaraCS xxx ers_talwm .
  Saraname ers_talwmfor_some_time.ADV .
  Sara [...] long ago
722CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
723SARoedd hi (y)n mynd efo LlinosCS a (e)i gŵr xxx .
  oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S ynPRT myndgo.V.INFIN efowith.PREP Llinosname aand.CONJ eihis.ADJ.POSS.M.3S gŵrman.N.M.SG .
  she was going with Llinos and her husband
724CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
725CRLond ddoe wnaeth uh Elsie_WilliamsCS ffonio .
  ondbut.CONJ ddoeyesterday.ADV wnaethdo.V.3S.PAST+SM uher.IM Elsie_Williamsname ffoniophone.V.INFIN .
  but yesterday Elsie Williams phoned
726CRLyr merch hi uh RhianCS .
  yrthe.DET.DEF merchgirl.N.F.SG hishe.PRON.F.3S uher.IM Rhianname .
  her daughter Rhian
727CRLElsieCS .
  Elsiename .
  
728SARahCS ElsieCS (.) ia .
  ahah.IM Elsiename iayes.ADV .
  ah, Elsie, yes
729CRL+< ond mae hi nawr y pastoraS y Cwm_Madryn .
  ondbut.CONJ maebe.V.3S.PRES hishe.PRON.F.3S nawrnow.ADV ythe.DET.DEF pastorapastor.N.F.SG ythe.DET.DEF Cwm_Madrynname .
  but she's now the pastor at Madryn valley
730SARyndyn dw i (we)di ddarllen yn y papur bod hi (y)n dod yma tra oedd ryw bastorCS a (e)i wraig wedi bod fan (h)yn mae (y)n debyg .
  yndynbe.V.3P.PRES.EMPH dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S wediafter.PREP ddarllenread.V.INFIN+SM ynin.PREP ythe.DET.DEF papurpaper.N.M.SG bodbe.V.INFIN hishe.PRON.F.3S ynPRT dodcome.V.INFIN ymahere.ADV trawhile.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF rywsome.PREQ+SM bastorpastor.N.M.SG+SM aand.CONJ eihis.ADJ.POSS.M.3S wraigwife.N.F.SG+SM wediafter.PREP bodbe.V.INFIN fanplace.N.MF.SG+SM hynthis.ADJ.DEM.SP maebe.V.3S.PRES ynPRT debygsimilar.ADJ+SM .
  yes, I read in the paper that she's coming here while some pastor and his wife had been here, probably
731CRL+< well .
  wellbetter.ADJ.COMP+SM .
  better
732CRLahCS ia .
  ahah.IM iayes.ADV .
  ah yes
733SARmae (y)n dda clywed bod nhw (y)n wneud (ry)wbeth .
  maebe.V.3S.PRES ynPRT ddagood.ADJ+SM clywedhear.V.INFIN bodbe.V.INFIN nhwthey.PRON.3P ynPRT wneudmake.V.INFIN+SM rywbethsomething.N.M.SG+SM .
  it's good to hear that they're doing something
734SARo(eddw)n i byth yn clywed dim_byd amdan wneud dim_byd .
  oeddwnbe.V.1S.IMPERF iI.PRON.1S bythnever.ADV ynPRT clywedhear.V.INFIN dim_bydnothing.ADV amdanfor_them.PREP+PRON.3P wneudmake.V.INFIN+SM dim_bydnothing.ADV .
  I never used to hear anything about doing anything
735CRLbuenoS hi gor(f)od gyrru cyfarchion y diwrnod y penblwydd i ti .
  buenowell.E hishe.PRON.F.3S gorfodhave_to.V.INFIN gyrrudrive.V.INFIN cyfarchiongreetings.N.M.PL ythe.DET.DEF diwrnodday.N.M.SG ythe.DET.DEF penblwyddbirthday.N.M.SG ito.PREP tiyou.PRON.2S .
  right, she has to send birthday greetings to you
736SARohCS diar xxx .
  ohoh.IM diardear.IM .
  oh dear [...]
737CRL+< xxx achos mae hi fynd bob dydd Gwener <i &m> [//] i FadrynCS .
  achosbecause.CONJ maebe.V.3S.PRES hishe.PRON.F.3S fyndgo.V.INFIN+SM bobeach.PREQ+SM dyddday.N.M.SG GwenerFriday.N.F.SG ito.PREP ito.PREP Fadrynname .
  [...] because she goes every Friday to Puerto Madryn
738CRLoedd hi isio gwrdd â fi a +...
  oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S isiowant.N.M.SG gwrddmeet.V.INFIN+SM âwith.PREP fiI.PRON.1S+SM aand.CONJ .
  she wanted to meet with me and...
739SAR+< ahCS .
  ahah.IM .
  
740SAR+< yndy mae DonaldCS yna yn_dydy .
  yndybe.V.3S.PRES.EMPH maebe.V.3S.PRES Donaldname ynathere.ADV yn_dydybe.V.3S.PRES.TAG .
  yes, Donald's there, isn't he
741CRLia ond oedd hi fynd am uh rywbeth o (y)r capel hefyd .
  iayes.ADV ondbut.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S fyndgo.V.INFIN+SM amfor.PREP uher.IM rywbethsomething.N.M.SG+SM oof.PREP yrthe.DET.DEF capelchapel.N.M.SG hefydalso.ADV .
  yes but she was going for something from chapel too
742SARia .
  iayes.ADV .
  yes
743CRLoedd hi isio siarad efo fi achos dw i (we)di mynd i (y)r capel ers_talwm .
  oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S isiowant.N.M.SG siaradtalk.V.INFIN efowith.PREP fiI.PRON.1S+SM achosbecause.CONJ dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S wediafter.PREP myndgo.V.INFIN ito.PREP yrthe.DET.DEF capelchapel.N.M.SG ers_talwmfor_some_time.ADV .
  she wanted to talk to me because I went to the chapel long ago
744SARia .
  iayes.ADV .
  yes
745CRLa felly oedd hi isio siarad efo fi .
  aand.CONJ fellyso.ADV oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S isiowant.N.M.SG siaradtalk.V.INFIN efowith.PREP fiI.PRON.1S+SM .
  and so she wanted to talk with me
746SARahCS (dy)na neis .
  ahah.IM dynathat_is.ADV neisnice.ADJ .
  ah, that's nice
747CRL+< a felly wedyn bob [/] bob dydd Gwener oedd hi fynd i FadrynCS .
  aand.CONJ fellyso.ADV wedynafterwards.ADV bobeach.PREQ+SM bobeach.PREQ+SM dyddday.N.M.SG GwenerFriday.N.F.SG oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S fyndgo.V.INFIN+SM ito.PREP Fadrynname .
  and so then every Friday she was going to Puerto Madryn
748SARia .
  iayes.ADV .
  yes
749CRLfelly wnes i deud bod dydd Gwener na mm heddiw na +//.
  fellyso.ADV wnesdo.V.1S.PAST+SM iI.PRON.1S deudsay.V.INFIN bodbe.V.INFIN dyddday.N.M.SG GwenerFriday.N.F.SG nano.ADV.[or].than.CONJ.[or].(n)or.CONJ.[or].who_not.PRON.REL.NEG.[or].PRT.NEG mmmm.IM heddiwtoday.ADV nano.ADV .
  so I said every Friday, no, um, today, no...
750CRLachos oedd hi dod fyny achos oedd penblwydd ti .
  achosbecause.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S dodcome.V.INFIN fynyup.ADV achosbecause.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF penblwyddbirthday.N.M.SG tiyou.PRON.2S .
  because she came up because it was your birthday
751SAR+< ia .
  iayes.ADV .
  yes
752SAR+< ia .
  iayes.ADV .
  yes
753CRLfelly wnaeth cofio atat ti am y penblwydd a phopeth .
  fellyso.ADV wnaethdo.V.3S.PAST+SM cofioremember.V.INFIN atatto_you.PREP+PRON.2S tiyou.PRON.2S amfor.PREP ythe.DET.DEF penblwyddbirthday.N.M.SG aand.CONJ phopetheverything.N.M.SG+AM .
  so she sent greetings to you for the birthday and everything
754SAR+< ia .
  iayes.ADV .
  yes
755SAR+< ahCS (dy)na ti neis .
  ahah.IM dynathat_is.ADV tiyou.PRON.2S neisnice.ADJ .
  ah that's nice
756CRLa rywdro arall wnawn ni siarad .
  aand.CONJ rywdrosome_time.ADV+SM arallother.ADJ wnawndo.V.1P.PRES+SM niwe.PRON.1P siaradtalk.V.INFIN .
  and some other time we'll talk
757SARdiolcha iddi pan xxx +//.
  diolchathank.V.2S.IMPER iddito_her.PREP+PRON.F.3S panwhen.CONJ .
  thank her when [...]
758CRL+< mmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
759SARDianaCS sy (y)n ferch neis .
  Diananame sybe.V.3S.PRES.REL ynPRT ferchgirl.N.F.SG+SM neisnice.ADJ .
  Diana is a nice girl
760CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
761CRLna .
  nano.ADV .
  no
762SARa dw i (y)n nabod ElsieCS (y)chydig bach .
  aand.CONJ dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ynPRT nabodknow_someone.V.INFIN Elsiename ychydiga_little.QUAN bachsmall.ADJ .
  and I know Elsie a little bit
763CRL+< ella [?] .
  ellamaybe.ADV .
  perhaps
764SARoedd hi (y)n fach a (dy)na i_gyd .
  oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S ynPRT fachsmall.ADJ+SM aand.CONJ dynathat_is.ADV i_gydall.ADJ .
  she was little and that's it
765SARmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
766SAR<ElsieCS sy (y)n ferch &=stammer> [//] DianaCS sy (y)n ferch neis .
  Elsiename sybe.V.3S.PRES.REL ynPRT ferchgirl.N.F.SG+SM Diananame sybe.V.3S.PRES.REL ynPRT ferchgirl.N.F.SG+SM neisnice.ADJ .
  Elsie is a nice girl
767CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
768CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
769SARpawb yma (y)n meddwl o Diana_WilliamsCS .
  pawbeveryone.PRON ymahere.ADV ynPRT meddwlthink.V.INFIN ofrom.PREP Diana_Williamsname .
  everyone here thinks of Diana Williams
770CRLxxx .
  .
  
771SARa be arall xxx wybod .
  aand.CONJ bewhat.INT arallother.ADJ wybodknow.V.INFIN+SM .
  and what else [...] know
772CRL+< a felly mae .
  aand.CONJ fellyso.ADV maebe.V.3S.PRES .
  and that's how it is
773CRLna isio gwybod sut wyt ti <faint oedd y> [/] faint oedd yr uh (.) oeddet ti cael heddiw .
  nano.ADV isiowant.N.M.SG gwybodknow.V.INFIN suthow.INT wytbe.V.2S.PRES tiyou.PRON.2S faintsize.N.M.SG+SM oeddbe.V.3S.IMPERF ythe.DET.DEF faintsize.N.M.SG+SM oeddbe.V.3S.IMPERF yrthe.DET.DEF uher.IM oeddetbe.V.2S.IMPERF tiyou.PRON.2S caelget.V.INFIN heddiwtoday.ADV .
  no, wanting to know how you are, how, er, old you are today
774SAR+< wel mae &n &n iechyd i (y)n ardderchog nawr .
  welwell.IM maebe.V.3S.PRES iechydhealth.N.M.SG ito.PREP ynPRT ardderchogexcellent.ADJ nawrnow.ADV .
  well, my health is excellent now
775CRL+< mmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
776SARtrwy (y)r gaeaf .
  trwythrough.PREP yrthe.DET.DEF gaeafwinter.N.M.SG .
  all winter
777CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
778SARmethu bwyta .
  methufail.V.INFIN bwytaeat.V.INFIN .
  can't eat
779SARyr stumog yn gwrthod mynd .
  yrthe.DET.DEF stumogstomach.N.F.SG ynPRT gwrthodrefuse.V.INFIN myndgo.V.INFIN .
  stomach refuses to go
780SARac o(eddw)n i (y)n mynd lawr .
  acand.CONJ oeddwnbe.V.1S.IMPERF iI.PRON.1S ynPRT myndgo.V.INFIN lawrdown.ADV .
  and I was going down
781CRL+< mmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
782SARbues i yn y clinig am [/] (..) am [/] um am anemiaCS (.) am wythnos .
  buesbe.V.1S.PAST iI.PRON.1S ynin.PREP ythe.DET.DEF clinigclinic.N.M.SG amfor.PREP amfor.PREP umum.IM amfor.PREP anemiaanaemia.N.F.SG amfor.PREP wythnosweek.N.F.SG .
  I was at the clinic for anaemia for a week
783CRL+< mm +...
  mmmm.IM .
  
784CRL+< mmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
785SARa mi xxx gwella .
  aand.CONJ miPRT.AFF gwellaimprove.V.INFIN .
  and it [...] to improve
786CRLia .
  iayes.ADV .
  yes
787CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
788SARbues i_mewn clinig arall wedyn .
  buesbe.V.1S.PAST i_mewnin.ADV clinigclinic.N.M.SG arallother.ADJ wedynafterwards.ADV .
  I was at another clinic afterwards
789SARond dw i (ddi)m yn licio doctoriaid (y)ma yn fan (h)yn .
  ondbut.CONJ dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ddimnot.ADV+SM ynPRT liciolike.V.INFIN doctoriaiddoctor.N.M.PL ymahere.ADV ynPRT fanplace.N.MF.SG+SM hynthis.ADJ.DEM.SP .
  but I don't like the doctors here
790SARers_talwm (.) o(edde)n nhw (y)n revisarS yn_doedden ?
  ers_talwmfor_some_time.ADV oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT revisarreview.V.INFIN yn_doeddenbe.V.3P.IMPERF.TAG ?
  in the past they used to examine you, didn't they?
791CRLhym +...
  hymhmm.IM .
  
792SARuh archwilio <maen nhw (y)n ddeud> [/] de maen nhw (y)n ddeud .
  uher.IM archwilioinspect.V.INFIN maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ynPRT ddeudsay.V.INFIN+SM debe.IM+SM maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ynPRT ddeudsay.V.INFIN+SM .
  er, examination, they call it
793CRL+< ie xxx .
  ieyes.ADV .
  yes
794SARac yn gweld xxx a gofyn iddo fo felly sut oedd o (y)n teimlo a o le oedd o wedi dod a lle oedd o wedi bod efo doctor cynt wedyn os oedd o ddim +...
  acand.CONJ ynPRT gweldsee.V.INFIN aand.CONJ gofynask.V.INFIN iddoto_him.PREP+PRON.M.3S fohe.PRON.M.3S fellyso.ADV suthow.INT oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ynPRT teimlofeel.V.INFIN aand.CONJ oof.PREP lewhere.INT+SM oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S wediafter.PREP dodcome.V.INFIN aand.CONJ llewhere.INT oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S wediafter.PREP bodbe.V.INFIN efowith.PREP doctordoctor.N.M.SG cyntearlier.ADJ wedynafterwards.ADV osif.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S ddimnot.ADV+SM .
  and look [...], and ask him how he felt and where he'd come from and where he'd been with a doctor before, then if he hadn't...
795CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
796SARa nawr (dy)dyn nhw ddim yn wneud hynna .
  aand.CONJ nawrnow.ADV dydynbe.V.3P.PRES.NEG nhwthey.PRON.3P ddimnot.ADV+SM ynPRT wneudmake.V.INFIN+SM hynnathat.PRON.DEM.SP .
  and now they don't do that
797CRLmmhm .
  mmhmmmhm.IM .
  
798SARmaen nhw (y)n siarad a dibynnu ar hynna .
  maenbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ynPRT siaradtalk.V.INFIN aand.CONJ dibynnudepend.V.INFIN aron.PREP hynnathat.PRON.DEM.SP .
  they talk, and depend on that
799SARa wnân nhw ddim_byd heb bod os na (y)dyn nhw (y)n siarad a dod i xxx efo (y)r bobl sâl wnân nhw ddim o (e)u deall nhw .
  aand.CONJ wnândo.V.3P.PRES+SM nhwthey.PRON.3P ddim_bydnothing.ADV+SM hebwithout.PREP bodbe.V.INFIN osif.CONJ naPRT.NEG ydynbe.V.3P.PRES nhwthey.PRON.3P ynPRT siaradtalk.V.INFIN aand.CONJ dodcome.V.INFIN ito.PREP efowith.PREP yrthe.DET.DEF boblpeople.N.F.SG+SM sâlill.ADJ wnândo.V.3P.PRES+SM nhwthey.PRON.3P ddimnot.ADV+SM oof.PREP eutheir.ADJ.POSS.3P deallunderstand.V.INFIN nhwthey.PRON.3P .
  and they'll do nothing without talking and coming to [...] with the sick people, they'll do nothing to understand them
800CRLmm +...
  mmmm.IM .
  
801CRLwel dw i (y)n credu bod hyn wedi gorffen achos ydan ni (.) mwy na hanner awr +/.
  welwell.IM dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ynPRT credubelieve.V.INFIN bodbe.V.INFIN hynthis.PRON.DEM.SP wediafter.PREP gorffencomplete.V.INFIN achosbecause.CONJ ydanbe.V.1P.PRES niwe.PRON.1P mwymore.ADJ.COMP na(n)or.CONJ hannerhalf.N.M.SG awrhour.N.F.SG .
  well I think this has finished because we're more than half an hour...
802SAR+< wel <mae hwnna> [/] (.) mae hwnna (y)n ddigon ?
  welwell.IM maebe.V.3S.PRES hwnnathat.PRON.DEM.M.SG maebe.V.3S.PRES hwnnathat.PRON.DEM.M.SG ynPRT ddigonenough.QUAN+SM ?
  well, is that enough?
803CRLdw i (y)n credu hanner awr wnaeth y dynes deud .
  dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ynPRT credubelieve.V.INFIN hannerhalf.N.M.SG awrhour.N.F.SG wnaethdo.V.3S.PAST+SM ythe.DET.DEF dyneswoman.N.F.SG deudsay.V.INFIN .
  I think it was half an hour the woman said
804CRLa dw i (y)n credu bod xxx [//] mae hi aros i ni gorffen .
  aand.CONJ dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ynPRT credubelieve.V.INFIN bodbe.V.INFIN maebe.V.3S.PRES hishe.PRON.F.3S aroswait.V.INFIN ito.PREP niwe.PRON.1P gorffencomplete.V.INFIN .
  and I think that [...] she's waiting for us to finish
805SAR+< na .
  nano.ADV .
  no
806SAR+< posibl .
  posiblpossible.ADJ .
  possible

Change language


Contact us

bilingualism@bangor.ac.uk


The corpora

The Siarad corpus
The Patagonia corpus
The Miami corpus

patagonia6: menu


Research Team


Collaborators


Publications


Bangor Autoglosser


Acknowledgements

The support of the Arts and Humanities Research Council (AHRC), the Economic and Social Research Council (ESRC), the Higher Education Funding Council for Wales (HEFCW) and the Welsh Government is gratefully acknowledged.