165 | EST | oedd y profiad neis iawn wedi [/] (.) wedi newid i fi . |
| | oeddbe.V.3S.IMPERF ythe.DET.DEF profiadexperience.N.M.SG neisnice.ADJ iawnvery.ADV wediafter.PREP wediafter.PREP newidchange.V.INFIN ito.PREP fiI.PRON.1S+SM . |
| | the experience was very nice, changed me. |
171 | EST | wel ia oedd fi yn [/] yn ifanc . |
| | welwell.IM iayes.ADV oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT ynPRT ifancyoung.ADJ . |
| | well, yes, I was young. |
172 | EST | oedd fi uh hugain oed pan es i yno . |
| | oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM uher.IM hugaintwenty.NUM+H oedage.N.M.SG panwhen.CONJ esgo.V.1S.PAST iI.PRON.1S ynothere.ADV . |
| | I was twenty years old when I went there. |
174 | EST | um (..) oedd fi ddim yn (.) disgwyl dim_byd am [/] am [/] (.) am Cymru am fod es i i AscotCS i [/] i Llundain (.) i [/] i weithio efo [?] ceffylau xxx . |
| | umum.IM oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ddimnot.ADV+SM ynPRT disgwylexpect.V.INFIN dim_bydnothing.ADV amfor.PREP amfor.PREP amfor.PREP CymruWales.N.F.SG.PLACE amfor.PREP fodbe.V.INFIN+SM esgo.V.1S.PAST iI.PRON.1S ito.PREP Ascotname ito.PREP ito.PREP LlundainLondon.N.F.SG.PLACE ito.PREP ito.PREP weithiowork.V.INFIN+SM efowith.PREP ceffylauhorses.N.M.PL . |
| | I didn't have any expectations about Wales because I went to Ascot, to London to work with the [..] horses. |
179 | EST | wel oedd fi i [/] i fod i fynd efo [/] efo hogan o [/] uh (..) o ToledoCS FranciscoCS ToledoCS . |
| | welwell.IM oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ito.PREP ito.PREP fodbe.V.INFIN+SM ito.PREP fyndgo.V.INFIN+SM efowith.PREP efowith.PREP hogangirl.N.F.SG oof.PREP uher.IM ofrom.PREP Toledoname Francisconame Toledoname . |
| | well, I was meant to be going with a girl from Toledo, Francisco Toledo. |
183 | EST | am bod oedd fi yn nabod hi yn [//] o (.) Bahía_BlancaCS . |
| | amfor.PREP bodbe.V.INFIN oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT nabodknow_someone.V.INFIN hishe.PRON.F.3S ynin.PREP ofrom.PREP Bahía_Blancaname . |
| | because I knew her from Bahia Blanca. |
186 | EST | ac oedd fi yn mynd . |
| | acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT myndgo.V.INFIN . |
| | and I was going. |
196 | EST | ond a [//] ar [//] (.) uh (.) beth_bynnag oedd fi uh wythnos a hanner yn trio cael gwaith (.) yn AscotCS . |
| | ondbut.CONJ aand.CONJ aron.PREP uher.IM beth_bynnaganyway.ADV oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM uher.IM wythnosweek.N.F.SG aand.CONJ hannerhalf.N.M.SG ynPRT triotry.V.INFIN caelget.V.INFIN gwaithwork.N.M.SG ynin.PREP Ascotname . |
| | but anyway I spent a week and a half trying to find work at Ascot. |
197 | EST | ond uh (.) dw i (y)n cofio pan oedd y pobl yn [//] <o (y)r> [/] o (y)r llefydd poloCS (.) yn [/] yn weld fi cyrraedd (..) yn cerdded (..) oedden nhw yn sbïo yn rhyfedd iawn am fod (.) neb yn [/] yn cerdded yno a gofyn am [/] am waith . |
| | ondbut.CONJ uher.IM dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S ynPRT cofioremember.V.INFIN panwhen.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF ythe.DET.DEF poblpeople.N.F.SG ynin.PREP oof.PREP yrthe.DET.DEF oof.PREP yrthe.DET.DEF llefyddplaces.N.M.PL polopole.N.M.SG ynPRT ynPRT weldsee.V.INFIN+SM fiI.PRON.1S+SM cyrraeddarrive.V.INFIN ynPRT cerddedwalk.V.INFIN oeddenbe.V.3P.IMPERF nhwthey.PRON.3P ynPRT sbïolook.V.INFIN ynPRT rhyfeddstrange.ADJ iawnvery.ADV amfor.PREP fodbe.V.INFIN+SM nebanyone.PRON ynPRT ynPRT cerddedwalk.V.INFIN ynothere.ADV aand.CONJ gofynask.V.INFIN amfor.PREP amfor.PREP waithwork.N.F.SG+SM . |
| | but I remember when the people at the polo places saw me walking there they looked all puzzled because no-one just walks there and asks for work. |
198 | EST | a oedd fi yn +"/. |
| | aand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT . |
| | and I was... |
227 | EST | +< wel (.) &ke uh ces i profiad um (.) drwg iawn (.) pan [/] pan oedd fi yn mewn yn [/] yn HeathrowCS . |
| | welwell.IM uher.IM cesget.V.1S.PAST iI.PRON.1S profiadexperience.N.M.SG umum.IM drwgbad.ADJ iawnvery.ADV panwhen.CONJ panwhen.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT mewnin.PREP ynPRT ynin.PREP Heathrowname . |
| | well, I had a very bad experience when I was inside in Heathrow. |
229 | EST | uh (.) oedd fi ar [//] mewn carchar am [/] am (.) uh diwrnod . |
| | uher.IM oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM aron.PREP mewnin.PREP carcharprison.N.M.SG amfor.PREP amfor.PREP uher.IM diwrnodday.N.M.SG . |
| | I was in prison for a day. |
243 | EST | wel oedd fi yn gwisgo (.) fel uh ti (y)n gwybod +... |
| | welwell.IM oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT gwisgodress.V.INFIN fellike.CONJ uher.IM tiyou.PRON.2S ynPRT gwybodknow.V.INFIN . |
| | well, I was dressed like, you know... |
274 | EST | siŵr yr um yr ail dro (.) uh oedd fi efo [/] efo (y)r um (.) uh tocyn yr awyren . |
| | siŵrsure.ADJ yrthe.DET.DEF umum.IM yrthe.DET.DEF ailsecond.ORD droturn.N.M.SG+SM uher.IM oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM efowith.PREP efowith.PREP yrthe.DET.DEF umum.IM uher.IM tocynticket.N.M.SG yrthe.DET.DEF awyrenaeroplane.N.F.SG . |
| | of course, the second time round I had an airline ticket. |
277 | EST | oedd <fi yn> [//] (..) y tocyn uh dim agored fel y tro cyntaf . |
| | oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynin.PREP ythe.DET.DEF tocynticket.N.M.SG uher.IM dimnothing.N.M.SG agoredopen.ADJ.[or].open.V.3S.IMPER fellike.CONJ ythat.PRON.REL troturn.N.M.SG cyntaffirst.ORD . |
| | I was... the ticket wasn't open like the first time round. |
278 | EST | ti (y)n gwybod oedd [//] y tro cyntaf oedd fi (.) yn cyrraedd um (.) yr ugeinfed (.) Mawrth . |
| | tiyou.PRON.2S ynPRT gwybodknow.V.INFIN oeddbe.V.3S.IMPERF ythat.PRON.REL troturn.N.M.SG cyntaffirst.ORD oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT cyrraeddarrive.V.INFIN umum.IM yrthe.DET.DEF ugeinfedtwentieth.ADJ MawrthTuesday.N.M.SG.[or].Mars.N.M.SG.[or].March.N.M.SG . |
| | you know, the first time I arrived on the 20th of March. |
279 | EST | ac oedd fi (.) uh i cael am chwe mis . |
| | acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM uher.IM ito.PREP caelget.V.INFIN amfor.PREP chwesix.NUM mismonth.N.M.SG . |
| | and I had six months. |
281 | EST | felly oedd fi yn [/] yn penderfynu (.) pryd . |
| | fellyso.ADV oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT ynPRT penderfynudecide.V.INFIN prydwhen.INT . |
| | so I could decide when. |
286 | EST | yr ail dro oedd fi efo (y)r +/. |
| | yrthe.DET.DEF ailsecond.ORD droturn.N.M.SG+SM oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM efowith.PREP yrthe.DET.DEF . |
| | the second time I had the... |
292 | EST | ac oedd [/] oedd fi (.) yn [/] yn chwilio am unrhyw un (.) i gofyn rhywbeth . |
| | acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT ynPRT chwiliosearch.V.INFIN amfor.PREP unrhywany.ADJ unone.NUM ito.PREP gofynask.V.INFIN rhywbethsomething.N.M.SG . |
| | and I was looking for anybody to ask something. |
299 | EST | wel oedd fi +... |
| | welwell.IM oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM . |
| | well, I was... |
308 | EST | ac oedd fi yn deud yr [/] yr hanes y bobl o Gymru sy wedi dod i (y)r Wladfa a +... |
| | acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT deudsay.V.INFIN yrthe.DET.DEF yrthe.DET.DEF hanesstory.N.M.SG ythe.DET.DEF boblpeople.N.F.SG+SM oof.PREP GymruWales.N.F.SG.PLACE+SM sybe.V.3S.PRES.REL wediafter.PREP dodcome.V.INFIN ito.PREP yrthe.DET.DEF Wladfaname aand.CONJ . |
| | and I told the story of the people from Wales who came to the Colony and... |
314 | EST | felly oedd fi (y)n deud yr hanes (.) tan heddiw . |
| | fellyso.ADV oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT deudsay.V.INFIN yrthe.DET.DEF hanesstory.N.M.SG tanuntil.PREP heddiwtoday.ADV . |
| | so I told the story up until today. |
316 | EST | +< a [=! laugh] oedd fi mor nerfus <wyt ti> [?] (y)n gwybod . |
| | aand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM morso.ADV nerfusnervous.ADJ wytbe.V.2S.PRES tiyou.PRON.2S ynPRT gwybodknow.V.INFIN . |
| | and I was so nervous, you know. |
320 | EST | ac <oedd hi (y)n uh gorfod> [?] gofyn i fi i sgwennu . |
| | acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S ynPRT uher.IM gorfodhave_to.V.INFIN gofynask.V.INFIN ito.PREP fiI.PRON.1S+SM ito.PREP sgwennuwrite.V.INFIN . |
| | and she had to ask me to write. |
323 | EST | ac ar ddiwedd oedd hi <(y)n deud> [//] uh yn gofyn peth i fi uh eto i gwybod os oeddwn fi yn [/] yn dweud gwir . |
| | acand.CONJ aron.PREP ddiweddend.N.M.SG+SM oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S ynPRT deudsay.V.INFIN uher.IM ynPRT gofynask.V.INFIN peththing.N.M.SG ito.PREP fiI.PRON.1S+SM uher.IM etoagain.ADV ito.PREP gwybodknow.V.INFIN osif.CONJ oeddwnbe.V.1S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT ynPRT dweudsay.V.INFIN gwirtrue.ADJ . |
| | and in the end she asked me things again to check if I had told the truth. |
323 | EST | ac ar ddiwedd oedd hi <(y)n deud> [//] uh yn gofyn peth i fi uh eto i gwybod os oeddwn fi yn [/] yn dweud gwir . |
| | acand.CONJ aron.PREP ddiweddend.N.M.SG+SM oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S ynPRT deudsay.V.INFIN uher.IM ynPRT gofynask.V.INFIN peththing.N.M.SG ito.PREP fiI.PRON.1S+SM uher.IM etoagain.ADV ito.PREP gwybodknow.V.INFIN osif.CONJ oeddwnbe.V.1S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT ynPRT dweudsay.V.INFIN gwirtrue.ADJ . |
| | and in the end she asked me things again to check if I had told the truth. |
327 | EST | ac oedd fi yn gwybod yn iawn mil wyth chwech pump xxx . |
| | acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT gwybodknow.V.INFIN ynPRT iawnOK.ADV milthousand.N.F.SG wytheight.NUM chwechsix.NUM pumpfive.NUM . |
| | and I knew perfectly, 1865 [...]. |
343 | EST | oedd fi (y)n canu yn y côr cymysg LlanuwchlynCS a (y)r Côr_Godre_(y)r_Aran [?] . |
| | oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT canusing.V.INFIN ynin.PREP ythe.DET.DEF côrchoir.N.M.SG cymysgmixed.ADJ Llanuwchlynname aand.CONJ yrthe.DET.DEF Côr_Godre_yr_Aranname . |
| | I was singing in the Llanuwchllyn mixed choir and Côr Godre'r Aran. |
370 | EST | wel ac oedd fi yn sgwrsio efo AeronCS neithiwr . |
| | welwell.IM acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT sgwrsiochat.V.INFIN efowith.PREP Aeronname neithiwrlast_night.ADV . |
| | well, and I was talking to Aeron last night. |
371 | EST | ac oedd [/] <oedd fi (y)n gofyn (.) wrtho fo> [//] (.) uh oedd fi yn deud wrtho fo +"/. |
| | acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT gofynask.V.INFIN wrthoto_him.PREP+PRON.M.3S fohe.PRON.M.3S uher.IM oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT deudsay.V.INFIN wrthoto_him.PREP+PRON.M.3S fohe.PRON.M.3S . |
| | and I said to him: |
371 | EST | ac oedd [/] <oedd fi (y)n gofyn (.) wrtho fo> [//] (.) uh oedd fi yn deud wrtho fo +"/. |
| | acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT gofynask.V.INFIN wrthoto_him.PREP+PRON.M.3S fohe.PRON.M.3S uher.IM oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT deudsay.V.INFIN wrthoto_him.PREP+PRON.M.3S fohe.PRON.M.3S . |
| | and I said to him: |
372 | EST | +" oedd fi (.) mewn [//] yn canu mewn tafarn (..) um (..) <yn y dre> [//] yn ryw dre yn ymyl y môr . |
| | oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM mewnin.PREP ynPRT canusing.V.INFIN mewnin.PREP tafarntavern.N.MF.SG umum.IM ynin.PREP ythe.DET.DEF dretown.N.F.SG+SM ynin.PREP rywsome.PREQ+SM dretown.N.F.SG+SM ynin.PREP ymyledge.N.F.SG ythe.DET.DEF môrsea.N.M.SG . |
| | I was singing in a pub in some town by the sea. |
389 | EST | ond <oedd oedd> [//] wel oedd fi xxx +/. |
| | ondbut.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF oeddbe.V.3S.IMPERF welwell.IM oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM . |
| | but I was... |
394 | EST | oedd [/] oedd ni uh (.) uh OliviaCS a fi <yn yn> [/] yn gorfod fynd uh (..) uh i (y)r eisteddfod diwetha uh dwy fil a naw . |
| | oeddbe.V.3S.IMPERF oeddbe.V.3S.IMPERF niwe.PRON.1P uher.IM uher.IM Olivianame aand.CONJ fiI.PRON.1S+SM ynPRT ynPRT ynPRT gorfodhave_to.V.INFIN fyndgo.V.INFIN+SM uher.IM uher.IM ito.PREP yrthe.DET.DEF eisteddfodeisteddfod.N.F.SG diwethalast.ADJ uher.IM dwytwo.NUM.F filthousand.N.F.SG+SM aand.CONJ nawnine.NUM . |
| | Olivia and I had to go to the last Eisteddfod, 2009. |
487 | EST | felly oedd fi (y)n deud +"/. |
| | fellyso.ADV oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT deudsay.V.INFIN . |
| | so I said: |
584 | EST | oedd fi yn deud wrth uh AeronCS (.) um mor [/] mor neis . |
| | oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT deudsay.V.INFIN wrthby.PREP uher.IM Aeronname umum.IM morso.ADV morso.ADV neisnice.ADJ . |
| | I was saying to Aeron how nice. |
590 | EST | &ɒ oedd [/] oedd fi yn dallt bob ddim bob gair . |
| | oeddbe.V.3S.IMPERF oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT dalltunderstand.V.INFIN bobeach.PREQ+SM ddimnot.ADV+SM.[or].nothing.N.M.SG+SM bobeach.PREQ+SM gairword.N.M.SG . |
| | I understood everything, every word. |
613 | EST | +< roedd EirianCS yn (..) darllen <fel fi> [?] siŵr . |
| | roeddbe.V.3S.IMPERF Eirianname ynPRT darllenread.V.INFIN fellike.CONJ fiI.PRON.1S+SM siŵrsure.ADJ . |
| | Eirian read like me, of course. |
621 | EST | wel oedd DanielCS ochr fi . |
| | welwell.IM oeddbe.V.3S.IMPERF Danielname ochrside.N.F.SG fiI.PRON.1S+SM . |
| | well, Daniel was on my side. |
672 | EST | wel oedd chwaer fi a [/] a brawd fi yma . |
| | welwell.IM oeddbe.V.3S.IMPERF chwaersister.N.F.SG fiI.PRON.1S+SM aand.CONJ aand.CONJ brawdbrother.N.M.SG fiI.PRON.1S+SM ymahere.ADV . |
| | well, my sister and brother were here. |
672 | EST | wel oedd chwaer fi a [/] a brawd fi yma . |
| | welwell.IM oeddbe.V.3S.IMPERF chwaersister.N.F.SG fiI.PRON.1S+SM aand.CONJ aand.CONJ brawdbrother.N.M.SG fiI.PRON.1S+SM ymahere.ADV . |
| | well, my sister and brother were here. |
673 | EST | oedd chwaer fi yn ifancach . |
| | oeddbe.V.3S.IMPERF chwaersister.N.F.SG fiI.PRON.1S+SM ynPRT ifancachyoung.ADJ.COMP . |
| | my sister was younger. |
726 | EST | ac oedd hi (y)n deud wrtha fi +"/. |
| | acand.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF hishe.PRON.F.3S ynPRT deudsay.V.INFIN wrthato_me.PREP+PRON.1S fiI.PRON.1S+SM . |
| | and she told me: |
727 | EST | +" beth oedd fi (y)n meddwl am ddod yma ? |
| | bethwhat.INT oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT meddwlthink.V.INFIN amfor.PREP ddodcome.V.INFIN+SM ymahere.ADV ? |
| | what did I think about coming here? |
745 | EST | dw i wedi uh (.) cystadlu i [/] i [/] i y (..) &k cystadleuaeth &bar uh barddoniaeth um (.) pan oedd fi yn [/] yn ifanc yn [?] plant . |
| | dwbe.V.1S.PRES iI.PRON.1S wediafter.PREP uher.IM cystadlucompete.V.INFIN ito.PREP ito.PREP ito.PREP ythe.DET.DEF cystadleuaethcompetition.N.F.SG uher.IM barddoniaethpoetry.N.F.SG umum.IM panwhen.CONJ oeddbe.V.3S.IMPERF fiI.PRON.1S+SM ynPRT ynPRT ifancyoung.ADJ ynPRT plantchild.N.M.PL . |
| | I competed in the poetry competition when I was young, a child. |
760 | EST | ond beth sy (y)n digwydd dydy (y)r (.) Cymraeg fi (.) ddim yn swnio (.) fel [/] fel Cymraeg uh cerdd wyt ti (y)n gwybod . |
| | ondbut.CONJ bethwhat.INT sybe.V.3S.PRES.REL ynPRT digwyddhappen.V.INFIN dydybe.V.3S.PRES.NEG yrthe.DET.DEF CymraegWelsh.N.F.SG fiI.PRON.1S+SM ddimnot.ADV+SM ynPRT swniosound.V.INFIN fellike.CONJ fellike.CONJ CymraegWelsh.N.F.SG uher.IM cerddmusic.N.F.SG wytbe.V.2S.PRES tiyou.PRON.2S ynPRT gwybodknow.V.INFIN . |
| | but what happens is that my Welsh doesn't sound like poetic Welsh, you know. |
876 | EST | wyt ti yn gwybod bod oedd uh um uh <hen taid> [//] hen hen taid fi ochr um (.) uh dad <i ma(m)> [//] i nain fi (.) uh BethanyCS (..) oedd o +//. |
| | wytbe.V.2S.PRES tiyou.PRON.2S ynPRT gwybodknow.V.INFIN bodbe.V.INFIN oeddbe.V.3S.IMPERF uher.IM umum.IM uher.IM henold.ADJ taidgrandfather.N.M.SG henold.ADJ henold.ADJ taidgrandfather.N.M.SG fiI.PRON.1S+SM ochrside.N.F.SG umum.IM uher.IM dadfather.N.M.SG+SM ito.PREP mammother.N.F.SG ito.PREP naingrandmother.N.F.SG fiI.PRON.1S+SM uher.IM Bethanyname oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S . |
| | do you know that my great great grandfather on the side of the father of my grandmother, Bethany, he was... |
876 | EST | wyt ti yn gwybod bod oedd uh um uh <hen taid> [//] hen hen taid fi ochr um (.) uh dad <i ma(m)> [//] i nain fi (.) uh BethanyCS (..) oedd o +//. |
| | wytbe.V.2S.PRES tiyou.PRON.2S ynPRT gwybodknow.V.INFIN bodbe.V.INFIN oeddbe.V.3S.IMPERF uher.IM umum.IM uher.IM henold.ADJ taidgrandfather.N.M.SG henold.ADJ henold.ADJ taidgrandfather.N.M.SG fiI.PRON.1S+SM ochrside.N.F.SG umum.IM uher.IM dadfather.N.M.SG+SM ito.PREP mammother.N.F.SG ito.PREP naingrandmother.N.F.SG fiI.PRON.1S+SM uher.IM Bethanyname oeddbe.V.3S.IMPERF ohe.PRON.M.3S . |
| | do you know that my great great grandfather on the side of the father of my grandmother, Bethany, he was... |